वर्गातील परिस्थितीत, विद्यार्थ्याची 'भय' ही भावना काय आहे?

भावना ही एक जटिल स्थिती आहे ज्यामध्ये भावना, कृती आणि शारीरिक बदल होतात जसे की भीती, क्रोध, उत्साह, किळस  इत्यादी. अनुवांशिक किंवा जन्मजात मानसिक-शारीरिक प्रवृत्तीशी संबंधित भावनांना अंतःप्रेरणा म्हणतात. अंतःप्रेरणा एखाद्या व्यक्तीमध्ये कोणत्याही वस्तूला विशिष्ट पद्धतीने समजून घेतल्यावर भावनिक उत्साह आणि कृती निर्धारित करते.

Important Points

शिकण्यातील भावना: तणाव, भीती, गडबड यांचा कालखंड शिकण्यात अडथळा निर्माण करतो. शिक्षक वर्गात बरेचसे भावनिक वातावरण निर्माण करतात. प्रभावी शिक्षण हे चांगल्या प्रकारे समायोजित शिक्षक आणि विद्यार्थ्यांवर अवलंबून असते.

Key Points

डॅनियल गोलेमनच्या मते, भीतीची मूळ कुटुंबे म्हणजे चिंता, आशंका, चेताकुलता, काळजी, अस्वस्थता, कुशंका, सावधपणा, रुखरुख, भीती, भय, दहशत आणि गंभीर प्रकरणांमध्ये भयगंड आणि धास्ती.

• भीती ही एक नैसर्गिक, शक्तिशाली आणि आदिम मानवी भावना आहे. यात सार्वत्रिक जैवरासायनिक प्रतिसाद तसेच अत्यंत वैयक्तिक भावनिक प्रतिसाद यांचा समावेश होतो. भीती आपल्याला धोक्याची किंवा हानीच्या धोक्याची सूचना देते, मग तो धोका शारीरिक असो वा मानसिक.
• भीती ही अपेक्षित धोक्याशी संबंधित प्रतिक्रिया आहे. जेव्हा एखादी क्रिया अवरोधित केली जाते तेव्हा राग हा प्रतिसाद असतो. त्याचप्रमाणे गरज पूर्ण झाल्यावर आनंद जाणवतो.
• भीतीपोटी, लढणे किंवा पलायनाची क्रिया असते.
  समजलेल्या धोक्यामुळे किंवा धोक्यामुळे प्रेरित भावना, ज्यामुळे शारीरिक बदल होतात आणि शेवटी वर्तणुकीत बदल होतात.
• हे एखाद्या मुलाच्या आसपास होत असलेल्या विशिष्ट उद्दीपकाच्या प्रतिसादात होऊ शकते.
• भीतीची प्रतिक्रिया धोक्याच्या जाणिवेतून उद्भवते. जेथे शिक्षणाचा समावेश आहे त्यामध्ये भीती ही संपत्ती कमी जबाबदारी अधिक आहे. जे शिकण्याच्या प्रक्रियेत अडथळा म्हणून काम करते.
• भीती हे आकलन आणि शिकण्याच्या प्रक्रियेद्वारे नियंत्रित केले जाते. अशा प्रकारे, भीतीचे वर्गीकरण तर्कसंगत (योग्य) आणि अतार्किक (अयोग्य) असे केले जाते. अतार्किक भीतीला फोबिया (भयगंड) म्हणतात.
• त्याचा भावनिक चिंतेशी जवळचा संबंध आहे.
• संज्ञानात्मक-वर्तणूक चिकित्सा विद्यार्थ्यांची वर्गातील कोणत्याही विशिष्ट परिस्थिती/विषयाबद्दलची भीती दूर करण्यात मदत करण्यात यशस्वी झाली आहे.
• कारण फक्त आठवणी विसरण्यापेक्षा किंवा हटवण्यापेक्षा भीती ही अधिक गुंतागुंतीची असते.
• सामान्य भीती चाप: अंधार किंवा सभोवतालची दृश्यमानता कमी होणे, उंची आणि उडणे, सामाजिक संवाद आणि/किंवा नकार, साप, उंदीर, कोळी आणि इतर प्राणी, मृत्यू आणि मरणे.

त्यामुळे, आपण असे म्हणू शकतो की, वर्गातील परिस्थितीत विद्यार्थ्याची 'भय' ही भावना प्रतिबंधक आहे.