खालील उतारा वाचा आणि पुढील बाबींची उत्तरे द्या. या बाबींची तुमची उत्तरे केवळ उताऱ्यावर आधारित असावीत.

'पुसा अरहर 16' या कडधान्य जातीमध्ये पंजाब, हरियाणा आणि उत्तर प्रदेशातील धान-उत्पादक प्रदेशांमध्ये आणि अखेरीस संपूर्ण भारतामध्ये पिकवण्याची क्षमता आहे. त्याचे उत्पन्न (सुमारे 2000 किलो/हेक्टर) सध्याच्या वाणांच्या तुलनेत लक्षणीयरीत्या जास्त असेल आणि त्याचा आकार एकसमान असल्याने, ते यांत्रिक कापणीसाठी अनुकूल असेल, जे उत्तर भारतातील शेतकऱ्यांसाठी एक आकर्षक वैशिष्ट्य आहे जे सध्या हे तंत्रज्ञान धानासाठी वापरतात. सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे, अरहर पेंढा, धानाच्या पेंढ्यापेक्षा वेगळा, हिरवा असतो आणि तो पुन्हा जमिनीत नांगरता येतो. भाताच्या पेंढ्यामध्ये, समस्या उच्च सिलिका सामग्री आहे, जी सहज विघटन होऊ देत नाही. अरहरच्या बाबतीत, शेतकऱ्याला, एकत्रित कापणीनंतरही, उरलेल्या पेंढ्याचे तुकडे करण्यासाठी फक्त रोटोव्हेटर चालवावे लागते, जे परत नांगरता येते आणि खूप वेगाने कुजते. उरलेल्या धानाच्या देठांसह हे सर्व अवघड आहे जे सहजपणे वाचवता येत नाही किंवा परत नांगरता येत नाही. त्यामुळे शेतकरी जाळण्याचा सर्वात सोपा पर्याय निवडतात.

उताऱ्यावरून खालीलपैकी कोणते तर्कसंगत अनुमान काढले जाऊ शकतात?

1. शेतकऱ्यांचे उत्पन्न धानशेतीपेक्षा कडधान्य लागवडीतून जास्त असेल.

2. धानशेतीच्या तुलनेत कडधान्य लागवडीमुळे कमी प्रदूषण होते.

3. मातीची गुणवत्ता सुधारण्यासाठी डाळीचा पेंढा वापरता येतो.

4. उत्तर भारतीय शेतीच्या संदर्भात, धानाच्या पेंढ्याचा उपयोग नाही.

5. यंत्रीकृत शेती हे सड जाळण्याचे मुख्य कारण आहे.

खालील संकेत वापरून योग्य उत्तर निवडा.

योग्य उत्तर फक्त 2 आणि 3 आहे

Key Points

• चला प्रत्येक पर्याय काळजीपूर्वक पाहू:
  • शेतकऱ्यांचे उत्पन्न धानशेतीपेक्षा कडधान्य लागवडीतून जास्त असेल: उताऱ्यानुसार,
    • पुसा अरहर-16 चे उत्पादन सध्याच्या डाळींच्या इतर जातींपेक्षा जास्त असेल परंतु धान आणि कडधान्यांच्या सापेक्ष किमती आणि त्यांच्या प्रादेशिक वितरणाबाबत कोणतीही माहिती दिलेली नाही.
    • धानासाठी यांत्रिक कापणी आधीच वापरली जात आहे जी आता पुसा अरहर-16 डाळी जातीसाठी वापरली जाऊ शकते
    • नवीन कडधान्य जातीचा उरलेला पेंढा सहज कापता येतो, परत जमिनीत नांगरता येतो आणि कुजवता येतो, परंतु याचा अर्थ शेतकऱ्यांना जास्त उत्पन्न मिळेलच असे नाही.
  • धानशेतीच्या तुलनेत कडधान्य लागवडीमुळे कमी प्रदूषण होते: उताऱ्यानुसार,
    • नवीन डाळीचा प्रकार हिरवी आहे आणि त्याचा उरलेला पेंढा सहजपणे कापता येतो, परत जमिनीत नांगरून कुजवता येतो.
    • उच्च सिलिका सामग्रीमुळे धान सहजपणे विघटित होत नाही आणि ते वाचवणे सोपे नसते
    • यामुळे शेतकरी उरलेले धानपिक जाळतात
  • मातीची गुणवत्ता सुधारण्यासाठी डाळीचा पेंढा वापरता येतो: उताऱ्यानुसार,
    • "अरहरच्या बाबतीत, शेतकऱ्याला, एकत्रित कापणीनंतरही, उरलेल्या पेंढ्याचे तुकडे करण्यासाठी फक्त रोटोव्हेटर चालवावे लागते, जे परत नांगरता येते आणि ते खूप वेगाने कुजते."
    • त्यामुळे जमिनीची सुपीकता वाढण्यास मदत होते, त्यामुळे मातीची गुणवत्ता वाढते
  • उत्तर भारतीय शेतीच्या संदर्भात, धानाच्या पेंढ्याचा उपयोग नाही: उताऱ्यानुसार, उत्तर भारतीय शेतीमध्ये धानाच्या पेंढ्याच्या उपयुक्ततेबद्दल काहीही नमूद केलेले नाही. शेतकऱ्यांकडून सड जाळण्याचा अर्थ असा नाही की ते सर्वत्र केले जाते किंवा दुसरा पर्याय नाही
  • यंत्रीकृत शेती हे सड जाळण्याचे मुख्य कारण आहे: उताऱ्यानुसार, शेतकरी उरलेल्या धानाचे देठ जाळणे निवडतात कारण:
    • उच्च सिलिका सामग्रीमुळे ते सहजपणे विघटित होत नाहीत
    • त्यांना वाचवणे आणि पुन्हा जमिनीत नांगरणे कठीण आहे
    • त्यामुळे ही यंत्रीकृत शेती नसून वरील वस्तुस्थिती हे सड जाळण्याचे मुख्य कारण आहे.

अशाप्रकारे योग्य उत्तर आहे: धानशेतीच्या तुलनेत डाळींच्या लागवडीमुळे कमी प्रदूषण होते; मातीची गुणवत्ता​ सुधारण्यासाठी डाळीचा पेंढा वापरता येतो.