विशेष रेखांकन अधिकारांना ________ असेही म्हणतात.

योग्य उत्तर कागदी सोने आहे. 

Key Points 

• SDR ही आंतरराष्ट्रीय राखीव मालमत्ता आहे जी आंतरराष्ट्रीय नाणेनिधी (IMF) ने 1969 मध्ये सदस्य देशांच्या परकीय चलन साठ्याला पूरक म्हणून तयार केली होती.
• SDR चे मूल्य प्रमुख आंतरराष्ट्रीय चलनांच्या बास्केटवर आधारित असते: अमेरिकन डॉलर, युरो, चिनी रॅन्मिन्बी, जपानी येन आणि ब्रिटिश पाउंड स्टर्लिंग. दर पाच वर्षांनी या रचनेचा आढावा घेतला जातो.
• उद्देश: एसडीआर हे पर्यायी राखीव चलन म्हणून काम करून जागतिक अर्थव्यवस्थेला तरलता प्रदान करण्यास मदत करतात. पेमेंट संतुलन संकटांना तोंड देण्यासाठी सदस्य देशांमध्ये त्यांची देवाणघेवाण केली जाऊ शकते.
• टोपणनाव - कागदी सोने: एसडीआरना अनेकदा कागदी सोने म्हटले जाते कारण ते आयएमएफ सदस्य देशांच्या मुक्तपणे वापरण्यायोग्य चलनांवर संभाव्य दावे दर्शवतात, परंतु प्रत्यक्ष सोन्याप्रमाणे, त्यांचे स्वतःचे कोणतेही अंतर्गत मूल्य नसते.

Additional Information 

• राखीव ट्रान्चे पोझिशन (RTP):
  • रिझर्व्ह ट्रँचे पोझिशन हा IMF मधील देशाच्या कोट्याचा भाग आहे जो कोणत्याही अटीशिवाय मिळवता येतो, जो निधी जलद उपलब्धतेसाठी काम करतो.
  • RTP हा देशाच्या परकीय चलन साठ्याचा एक भाग मानला जातो, जो आयएमएफच्या सशर्त मंजुरीशिवाय तात्काळ तरलतेसाठी उपलब्ध असतो.
  • SDR कनेक्शन: SDR प्रमाणे, RTP ही एक यंत्रणा आहे ज्याद्वारे देश IMF द्वारे देयकांच्या संतुलनाच्या गरजा व्यवस्थापित करू शकतात.
• आंतरराष्ट्रीय राखीव पैसा:
  • हा शब्द देशाच्या परकीय चलन साठ्याचा संदर्भ देतो, ज्यामध्ये चलने, सोने आणि SDR यांचा समावेश आहे, जे केंद्रीय बँकांनी देणग्या परत करण्यासाठी आणि विनिमय दर व्यवस्थापित करण्यासाठी ठेवले आहेत.
  • आंतरराष्ट्रीय राखीव निधीमध्ये सामान्यतः परकीय चलने, SDR, IMF मधील राखीव जागा आणि सोने असते.
  • देश त्यांच्या चलनांना आधार देण्यासाठी आणि आर्थिक स्थिरता राखण्यासाठी आंतरराष्ट्रीय राखीव निधीचा वापर करतात, विशेषतः आर्थिक संकटाच्या काळात किंवा देयक संतुलनाच्या समस्यांमध्ये.
• परकीय चलन साठा:
  • ​परकीय चलन साठा ही देशाच्या मध्यवर्ती बँकेकडे असलेली मालमत्ता असते, सामान्यत: विविध परकीय चलनांमध्ये, त्यांच्या चलनाचे समर्थन करण्यासाठी आणि विनिमय दर व्यवस्थापित करण्यासाठी.
  • या राखीव निधीमध्ये परकीय चलने, सोने, विशेष रेखांकन हक्क (SDR) आणि IMF मधील राखीव निधीची स्थिती यांचा समावेश आहे.
  • देशाचे चलन स्थिर करण्यासाठी, आंतरराष्ट्रीय कर्ज फेडण्यासाठी आणि चलनविषयक धोरणावर प्रभाव पाडण्यासाठी राखीव निधीचा वापर केला जातो.