खेडातील शेतकरी आंदोलनाची प्रमुख मागणी खालीलपैकी कोणती होती?

योग्य उत्तर महसूल वसुली शिथिल करावी हे आहे.

Key Points

• महसूल वसुली शिथिल करावी ही खेडाच्या शेतकरी आंदोलनाची प्रमुख मागणी होती.
• खेडा चळवळ, ज्याला बार्डोली सत्याग्रह म्हणूनही ओळखले जाते, ही 1918 मध्ये महात्मा गांधी यांच्या नेतृत्वाखाली, भारतातील गुजरात राज्यातील खेडा जिल्ह्यातील एक प्रमुख सविनय कायदेभंग चळवळ होती.
• हे आंदोलन ब्रिटिश वसाहतवादी सरकारने खेडा येथील शेतकऱ्यांवर लादलेल्या जाचक कर धोरणांना दिलेला प्रतिसाद होता, जे आधीच पीक अपयश आणि आर्थिक अडचणींनी त्रस्त होते.
• गांधीजींच्या नेतृत्वाखालील शेतकऱ्यांनी कर भरणे थांबवण्याचा निर्णय घेतला आणि सरकारच्या अन्यायकारक धोरणांविरुद्ध अहिंसक आंदोलन सुरू केले.
• या चळवळीला समाजाच्या विविध घटकांकडून व्यापक पाठिंबा मिळाला आणि शेतकऱ्यांनी दाखवलेली एकजूट आणि लवचिकता यामुळे ब्रिटिश सरकारला अखेर वाटाघाटी करण्यास आणि कर संकलन स्थगित करण्यास भाग पाडले.

Additional Information

• चंपारण सत्याग्रह :
  • 1917 मध्ये झालेला चंपारण सत्याग्रह ही भारतातील बिहार राज्यातील चंपारण जिल्ह्यात महात्मा गांधीजींनी सुरू केलेली आणखी एक महत्त्वपूर्ण चळवळ होती.
  • या चळवळीचे उद्दिष्ट ब्रिटिश जमीनदारांकडून नीळ शेतकर्‍यांच्या शोषणाकडे लक्ष वेधणे हे होते ज्यांनी त्यांना त्यांच्या जमिनीच्या महत्त्वपूर्ण भागावर नीळ पिकवण्यास भाग पाडून त्यांना गरिब केले.
  • गांधीजींनी निदर्शने आयोजित केली आणि शेतकर्‍यांना न्याय्य वागणूक, सुधारित राहणीमान आणि त्यांच्या आवडीची पिके घेण्याच्या अधिकारासाठी त्यांच्या संघर्षात पाठिंबा दिला.
  • चंपारण सत्याग्रहाने गांधीजींची भारतातील पहिली प्रमुख अहिंसक प्रतिकार चळवळ म्हणून चिन्हांकित केले आणि त्यांचे नेतृत्व आणि सत्याग्रहाची तत्त्वे प्रस्थापित करण्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली.
• असहकार चळवळ :
  • 1920 मध्ये महात्मा गांधींनी सुरू केलेली असहकार चळवळ ही भारतातील ब्रिटीश राजवटीविरुद्ध देशव्यापी मोहीम होती.
  • चळवळीचे उद्दिष्ट अहिंसक मार्गाने स्वराज्य (स्वराज्य) प्राप्त करणे आणि ब्रिटिश वस्तू, संस्था आणि पद्धतींवर बहिष्कार घालणे हे होते.
  • या चळवळीला भारतभरातील लोकांचा मोठा पाठिंबा मिळाला, ज्यामुळे शाळा, न्यायालये आणि नागरी सेवेसह ब्रिटिश संस्थांकडून सहकार्य मागे घेण्यात आले.
  • तथापि, 1922 मध्ये चौरी चौरा घटनेनंतर ही चळवळ स्थगित करण्यात आली, जिथे आंदोलनादरम्यान हिंसाचाराचा भडका उडाला, ज्यामुळे गांधीजींनी अहिंसा हे मार्गदर्शक तत्त्व कायम ठेवण्यासाठी आंदोलन मागे घेतले.
• दांडी मार्च किंवा मिठाचा सत्याग्रह :
  • दांडी मार्च, ज्याला मिठाचा सत्याग्रह म्हणूनही ओळखले जाते, 1930 मध्ये महात्मा गांधी यांच्या नेतृत्वाखालील भारताच्या स्वातंत्र्य चळवळीतील एक महत्त्वपूर्ण घटना होती.
  • मिठाच्या उत्पादनावरील ब्रिटिश मक्तेदारी आणि लादलेल्या मिठावरील कराच्या निषेधार्थ गांधीजी आणि अनुयायांच्या गटाने साबरमती आश्रम ते दांडी, गुजरात असा 240 मैलांचा प्रवास सुरू करून मोर्चाची सुरुवात केली.
  • दांडीच्या किनाऱ्यावर समुद्राच्या पाण्यापासून मीठ बनवण्याची कृती ही ब्रिटिश कायद्यांना आव्हान देणारा एक प्रतीकात्मक इशारा होता आणि त्यामुळे भारतभरातील लोकांना मीठ कराच्या विरोधात सविनय कायदेभंगात सहभागी होण्यासाठी प्रेरणा मिळाली.
  • दांडी यात्रेने प्रचंड राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय लक्ष वेधून घेतले, स्वातंत्र्य चळवळीला आणखी गती दिली आणि बदलाचे साधन म्हणून अहिंसक प्रतिकार शक्तीला महत्त्व प्राप्त झाले.