1850 मध्ये, भारतातील मोठ्या उद्योगाच्या उदयाच्या पूर्वसंध्येला, कापूस आणि अफू या पश्चिम किनाऱ्यावरील दोन प्रमुख निर्यातक्षम वस्तूंच्या व्यापारात खालीलपैकी कोणता प्रमुख समुदाय गुंतला होता?

योग्य उत्तर पारशी आहे. Key Points

• 1850 मध्ये, भारतातील मोठ्या उद्योगाच्या उदयाच्या पूर्वसंध्येला, सर्वात प्रतिष्ठित समुदाय म्हणजे पारशी लोक पश्चिम किनाऱ्यावरील कापूस आणि अफू या दोन प्रमुख निर्यातक्षम वस्तूंच्या व्यापारात गुंतले.
• औपनिवेशिक वस्तूंनी अशी परिस्थिती निर्माण केली जी जागतिक संदर्भात आणि जगाच्या विविध भागांतील घडामोडींमधील परस्परसंबंधांची छाननी करून चांगल्या प्रकारे समजू शकते.
• सर्वज्ञात आहे की, अफू ही एक प्रमुख वसाहतवादी वस्तू होती.
• हे आधुनिक युगातील चहा, साखर, कापूस आणि गुलामांसारख्या इतर अनेक वस्तूंच्या व्यापाराशी जोडलेले होते.
• भारताच्या बाबतीत, उदाहरणार्थ, अफू उद्योगाच्या अनेक घटकांच्या कमाईने पश्चिम भारतातील औद्योगिक भांडवलशाहीच्या वाढीमध्ये महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली.
• दयाराम दुलोभा हे दमण-गोवा व्यापारात शतकाच्या सुरुवातीपासून सक्रिय होते.
• या संपूर्ण कालावधीत दमणच्या व्यापारात ते महत्त्वाचे स्थान राहिले.
• मूलचंद हीराचंद आणि करमचंद हुर्रचंद यांची नावे समकालीन नोंदींमध्ये वारंवार येतात, पोर्तुगीज आणि ब्रिटीश.
• अँटोनियो मोनिझ यांनी आपल्या दमणच्या ऐतिहासिक वृत्तांतात मूळचंद हीराचंद (मुलचंद ईरा) यांचा उल्लेख बंदरात अफूचा व्यापार करणाऱ्या व्यापाऱ्यांपैकी एक म्हणून केला आहे.
• बायरामजी भिकाजी आणि त्यांचा मुलगा कावसजी बायरामजी हे पारशी धर्मगुरूंच्या कुटुंबातील होते.
• अठराव्या शतकाच्या मध्यात हे कुटुंब पुण्यात (पूना) स्थायिक झाले आणि नंतर ते गुजरातमधील पोर्तुगीज प्रदेशात गेले.
• गुजरातमधील काही तुटपुंज्या सरदारांसाठी बायरामजी महसूल-शेतकरी बनले.
• बायरामजींनी व्यापारात विविधता आणली आणि विसाव्या दशकात अफूच्या व्यापारात पैसे गुंतवले.
• त्यांचा व्यवसाय नंतर त्यांची दोन मुले भिकाजी बायरामजी आणि कावसजी बायरामजी यांनी चालवला.
• त्यांच्याकडे एक जहाज होते जे दमण, बॉम्बे, चीन आणि मोझांबिक दरम्यान चालत होते.