Opto Electronic Components MCQ Quiz in मराठी - Objective Question with Answer for Opto Electronic Components - मोफत PDF डाउनलोड करा

Last updated on Mar 19, 2025

पाईये Opto Electronic Components उत्तरे आणि तपशीलवार उपायांसह एकाधिक निवड प्रश्न (MCQ क्विझ). हे मोफत डाउनलोड करा Opto Electronic Components एमसीक्यू क्विझ पीडीएफ आणि बँकिंग, एसएससी, रेल्वे, यूपीएससी, स्टेट पीएससी यासारख्या तुमच्या आगामी परीक्षांची तयारी करा.

Latest Opto Electronic Components MCQ Objective Questions

Opto Electronic Components Question 1:

LED ची तेजस्विता ____ वर अवलंबून असते; जेव्हा स्त्रोत व्होल्टता डायोड व्होल्टतेपेक्षा खूप _____ असतो, तेव्हा LED ची तेजस्विता अंदाजे स्थिर असते.

  1. तापमान; लहान
  2. तापमान; मोठा
  3. विद्युतधारा; मोठा
  4. विद्युतधारा; लहान

Answer (Detailed Solution Below)

Option 3 : विद्युतधारा; मोठा

Opto Electronic Components Question 1 Detailed Solution

Opto Electronic Components Question 2:

माहिती प्रसारित करण्यासाठी संपर्क प्रणालीसाठी _____ मध्ये प्रकाशाच्या डाळींचा वापर केला जातो.

  1. FM  ट्रान्समीटर
  2. AM  ट्रान्समीटर
  3. डिजिटल ट्रान्समीटर
  4. फायबर ऑप्टिक ट्रान्समीटर

Answer (Detailed Solution Below)

Option 4 : फायबर ऑप्टिक ट्रान्समीटर

Opto Electronic Components Question 2 Detailed Solution

योग्य उत्तर पर्याय 4 आहे.

  • फायबर-ऑप्टिक कम्युनिकेशन ही ऑप्टिकल फायबरद्वारे इन्फ्रारेड प्रकाशाची स्पंदने पाठवून माहिती एका ठिकाणाहून दुसऱ्या ठिकाणी प्रसारित करण्याची एक पद्धत आहे.
  • ऑप्टिकल फायबर हे मानवी केसांच्या 1/10 पेक्षा कमी जाडीचे काचेचे किंवा प्लास्टिकचे अत्यंत पातळ पट्टे असतात.
  • काचेचा आणखी एक थर, ज्याला “क्लॅडिंग” म्हणतात, मध्यवर्ती फायबरभोवती गुंडाळलेले असते आणि त्यामुळे केबलच्या भिंतींवर प्रकाश पडण्याऐवजी काठावरून वारंवार बाहेर पडतो, त्यामुळे सिग्नल क्षीण न होता दूर जातात.
  • जेव्हा उच्च बँडविड्थ, लांब अंतर किंवा इलेक्ट्रोमॅग्नेटिक हस्तक्षेपास प्रतिकारशक्ती आवश्यक असते तेव्हा इलेक्ट्रिकल केबलिंगपेक्षा फायबरला प्राधान्य दिले जाते.
  • या प्रकारचा संप्रेषण आवाज, व्हिडिओ आणि टेलीमेट्री लोकल एरिया नेटवर्कद्वारे किंवा लांब अंतरावर प्रसारित करू शकतो.

Opto Electronic Components Question 3:

खालीलपैकी कोणते फोटो-व्होल्टेइक मॉड्यूल आहे?

  1. जेनर मॉड्यूल्स
  2. रेक्टिफायर मॉड्यूल्स
  3. ट्रान्झिस्टर मॉड्यूल्स
  4. सौर मॉड्यूल्स

Answer (Detailed Solution Below)

Option 4 : सौर मॉड्यूल्स

Opto Electronic Components Question 3 Detailed Solution

सौर-मॉड्यूल हा फोटो-व्होल्टेइक मॉड्यूलचा एक प्रकार आहे.

सौर सेल

qImage6955

  • सौर सेल हे एक इलेक्ट्रॉनिक उपकरण आहे जे प्रकाशाच्या ऊर्जेचे फोटोव्होल्टेइक प्रभावाने थेट विजेमध्ये रूपांतरित करते.
  • प्रकाशासारखे इलेक्ट्रोमॅग्नेटिक रेडिएशन एखाद्या सामग्रीवर आदळल्यावर इलेक्ट्रॉनचे उत्सर्जन हा फोटोइलेक्ट्रिक प्रभाव असतो. अशा प्रकारे उत्सर्जित होणाऱ्या इलेक्ट्रॉनांना फोटोइलेक्ट्रॉन म्हणतात.
  • सोलर सेल सिलिकॉनपासून बनलेला असतो.
  • सौर सेलमध्ये n-प्रकारच्या सिलिकॉनच्या थराच्या पुढे p-प्रकारच्या सिलिकॉनचा एक थर असतो.
  • जेव्हा आपण n-प्रकार आणि p-प्रकारच्या थरांना धातूच्या वायरने जोडतो, तेव्हा इलेक्ट्रॉन्स n-प्रकारच्या थरापासून p-प्रकारच्या थराकडे प्रवास करतील आणि नंतर n- च्या बाह्य वायरमधून पुढे जातील. हे n प्रकारचे असते, विद्युत प्रवाह तयार केला जातो, 

Opto Electronic Components Question 4:

खालीलपैकी कोणता फायबर ऑप्टिक कम्युनिकेशनमध्ये रिसीव्हर म्हणून वापरला जातो?

  1. LDR
  2. LED
  3. फोटो ट्रान्झिस्टर
  4. लेसर डायोड

Answer (Detailed Solution Below)

Option 3 : फोटो ट्रान्झिस्टर

Opto Electronic Components Question 4 Detailed Solution

योग्य उत्तर पर्याय 3 आहे.

फायबर ऑप्टिक रिसीव्हर्स

  • फायबर ऑप्टिक रिसीव्हर्स संगणक नेटवर्कसारख्या उपकरणांद्वारे वापरण्यासाठी प्रकाश सिग्नलला इलेक्ट्रिकल सिग्नलमध्ये रूपांतरित करतात.
  • या इलेक्ट्रो-ऑप्टिकल उपकरणांमध्ये ऑप्टिकल डिटेक्टर, कमी-आवाज अॅम्प्लिफायर आणि सिग्नल कंडिशनिंग सर्किटरी असतात.
  • ऑप्टिकल डिटेक्टर इनकमिंग ऑप्टिकल सिग्नलला इलेक्ट्रिकल सिग्नलमध्ये रूपांतरित केल्यानंतर, अॅम्प्लीफायर अतिरिक्त सिग्नल प्रक्रियेसाठी योग्य स्तरावर वाढवतो.
  • फायबर ऑप्टिक रिसीव्हर्समध्ये दोन प्रकारचे सेमीकंडक्टर वापरले जातात म्हणजे सिलिकॉन सेमीकंडक्टर जसे की फोटो-ट्रान्झिस्टर आणि इंडियम गॅलियम आर्सेनाइड सेमीकंडक्टर.
  • फोटो ट्रान्झिस्टर 400 nm ते 1100 nm च्या श्रेणीसह शॉर्ट-वेव्हलेंथ रिसीव्हरमध्ये वापरले जातात.
  • इंडियम गॅलियम आर्सेनाइड अर्धसंवाहक 900 nm ते 1700 nm च्या श्रेणीसह लांब-तरंगलांबी रिसीव्हर्समध्ये वापरले जातात.

Opto Electronic Components Question 5:

ऑप्टिकल फायबर एक दंडगोलाकार डायलेक्ट्रिक वेव्हगाइड आहे जो त्याच्या अक्षावर _____ प्रसारित करतो.

  1. अल्ट्रा व्हायोलेट किरण
  2. प्रकाश
  3. क्षय किरण
  4. गामा किरण

Answer (Detailed Solution Below)

Option 2 : प्रकाश

Opto Electronic Components Question 5 Detailed Solution

ऑप्टिकल फायबर

  • ऑप्टिकल फायबर हा एक लवचिक, पारदर्शक फायबर आहे जो मानवी केसांपेक्षा किंचित जाड व्यासाचा ग्लास (सिलिका) किंवा प्लॅस्टिक काढतो.
  • ऑप्टिकल फायबरचा वापर फायबरच्या दोन टोकांमधील प्रकाश प्रसारित करण्यासाठी केला जातो आणि फायबर-ऑप्टिक कम्युनिकेशन्समध्ये त्याचा विस्तृत वापर होतो.
  • ते जास्त अंतरावर आणि इलेक्ट्रिकल केबल्सपेक्षा जास्त बँडविड्थवर (डेटा ट्रान्सफर दर) ट्रान्समिशनला परवानगी देतात.
  • धातूच्या तारांऐवजी फायबरचा वापर केला जातो कारण सिग्नल त्यांच्याबरोबर कमी नुकसानासह प्रवास करतात. याव्यतिरिक्त, तंतू इलेक्ट्रोमॅग्नेटिक हस्तक्षेपास रोगप्रतिकारक असतात, ज्या समस्यांमुळे धातूच्या तारांना त्रास होतो.
  • ऑप्टिकल फायबर एक दंडगोलाकार डायलेक्ट्रिक वेव्हगाइड आहे जो संपूर्ण अंतर्गत परावर्तन प्रक्रियेद्वारे त्याच्या अक्षावर प्रकाश प्रसारित करतो.
  • फायबरमध्ये क्लॅडिंग लेयरने वेढलेला कोर असतो, जे दोन्ही डायलेक्ट्रिक सामग्रीपासून बनलेले असतात. कोरमध्ये ऑप्टिकल सिग्नल मर्यादित करण्यासाठी, कोरचा अपवर्तक निर्देशांक क्लॅडिंगपेक्षा जास्त असणे आवश्यक आहे.

ऑप्टिकल फायबरचे बांधकाम

F2 Savita Engineering 31-3-23 D2

फायबर ऑप्टिक केबलमध्ये पाच मुख्य घटक असतात: कोर, क्लेडिंग, कोटिंग, मजबूत करणारे फायबर आणि केबल जॅकेट.

1.) कोर:

  • हे भौतिक माध्यम आहे जे जोडलेल्या प्रकाश स्रोतापासून प्राप्त उपकरणापर्यंत ऑप्टिकल सिग्नलचे वाहतूक करते.
  • कोर हा उच्च-शुद्धता असलेल्या काचेचा किंवा प्लास्टिकचा एकच सतत स्ट्रँड आहे ज्याचा व्यास मायक्रॉनमध्ये (मानवी केसांच्या व्यासापेक्षा कमी) मोजला जातो.
  • कोर जितका मोठा असेल तितकी केबल जास्त प्रकाश वाहून नेऊ शकते, जे उच्च डेटा हस्तांतरण दराशी संबंधित आहे.

2.) क्लेडिंग:

  • हा एक पातळ थर आहे जो गाभ्यावर बाहेर काढला जातो आणि सीमा म्हणून काम करतो ज्यामध्ये प्रकाश लहरी असतात (यावर नंतर अधिक), फायबरच्या लांबीमधून डेटा प्रवास करण्यास सक्षम करते.

3.) कोटिंग:

  • हे फायबर कोर मजबूत करण्यासाठी, झटके शोषून घेण्यास मदत करण्यासाठी आणि जास्त केबल बेंडपासून अतिरिक्त संरक्षण देण्यासाठी क्लॅडिंगवर एक प्लास्टिक कोटिंग आहे.
  • तसेच, ऑप्टिकल वेव्हगाइड गुणधर्मांवर त्याचा कोणताही परिणाम होत नाही.

4.) फायबर सरळ करणे:

  • हे घटक क्रशिंग फोर्सेस आणि स्थापनेदरम्यान जास्त तणावापासून कोरचे संरक्षण करण्यास मदत करतात.
  • एका फायबरमधून बाहेर पडणारा प्रकाश दुसर्‍या फायबरमध्ये जाण्यापासून रोखण्यासाठी कधीकधी प्रकाश शोषून घेणारा (“गडद”) ग्लास तंतूंमध्ये जोडला जातो. हे तंतूंमधील क्रॉस-टॉक कमी करते.

5.) केबल जॅकेट:

  • हा केबलचा बाह्य स्तर किंवा आवरण आहे.
  • त्याचा उद्देश केबलचे पर्यावरणीय धोक्यांपासून संरक्षण करणे आहे, जसे की बांधकाम कार्य, मासेमारी गियर आणि अगदी शार्क, जे वारंवार सिग्नल कंडक्टर ते रिपीटर्सद्वारे तयार केलेल्या विद्युत क्षेत्राकडे आकर्षित होतात.

Top Opto Electronic Components MCQ Objective Questions

एक ऑप्टो-कप्लर इनपुट सर्किट आणि आउटपुट सर्किट दरम्यान ______ प्रदान करतो.

  1. विविक्तीकरण
  2. प्रवर्तन
  3. प्रवर्धन
  4. दोलन

Answer (Detailed Solution Below)

Option 1 : विविक्तीकरण

Opto Electronic Components Question 6 Detailed Solution

Download Solution PDF

ऑप्टो-कप्लर:

RRB JE EE Power Systems 1 6

  • ऑप्टो-कप्लर हा एक इलेक्ट्रॉनिक घटक आहे जो प्रकाशाचा वापर करून दोन वेगळ्या परिपथामध्ये विद्युत सिग्नल हस्तांतरित करतो.
  • त्याला ऑप्टो-आयसोलेटर, फोटोकपलर किंवा ऑप्टिकल आयसोलेटर देखील म्हणतात.
  • ऑप्टो-आयसोलेटर हे त्याच पॅकेजमधील LED आणि फोटोडिओडचे संयोजन आहे.
  • कमी व्होल्टेज किंवा उच्च आवाज-संवेदनशील परिपथामध्ये, ऑप्टोक्युलरचा वापर विद्युत टक्कर होण्याची शक्यता टाळण्यासाठी किंवा अवांछित आवाज वगळण्यासाठी सर्किटरी विभक्त करण्यासाठी केला जातो.
  • ऑप्टो-आयसोलेटर उच्च व्होल्टेजला सिग्नल प्राप्त करणाऱ्या सिस्टमला प्रभावित करण्यापासून प्रतिबंधित करतात.


ऑप्टोकपलरचे प्रकार:

त्यांच्या गरजा आणि स्विचिंग क्षमतेवर आधारित अनेक प्रकारचे ऑप्टोकपलर उपलब्ध आहेत. वापरावर अवलंबून प्रामुख्याने चार प्रकारचे ऑप्टोकपलर उपलब्ध आहेत.

  • ऑप्टो-कप्लर जे फोटो ट्रान्झिस्टर वापरतात
  • ऑप्टो-कप्लर जे फोटो डार्लिंग्टन ट्रान्झिस्टर वापरतात
  • ऑप्टो-कप्लर जे फोटो TRIAC वापरतात
  • ऑप्टो-कप्लर जे फोटो SCR वापरतात

LED मध्ये प्रकाशाची निर्मिती कोणत्या तत्त्वावर आधारित आहे?

  1. उत्तेजित उत्सर्जन
  2. उत्स्फूर्त उत्सर्जन
  3. उत्स्फूर्त शोषण
  4. उत्तेजित शोषण

Answer (Detailed Solution Below)

Option 2 : उत्स्फूर्त उत्सर्जन

Opto Electronic Components Question 7 Detailed Solution

Download Solution PDF

संकल्पना:

  • LED (लाइट एमिटिंग डायोड) एक pn जंक्शन डायोड आहे.
  • निःपक्षपाती स्थितीत, अंगभूत संभाव्य अडथळा n-साइडवरील अतिरिक्त मुक्त इलेक्ट्रॉनला p-साइडवर पसरण्यापासून प्रतिबंधित करते.
  • जेव्हा pn जंक्शन फॉरवर्ड-बायस्ड असते, तेव्हा अंगभूत संभाव्य अडथळा कमी होतो. हे n-बाजूचे इलेक्ट्रॉन्स p-बाजूला जाण्यास अनुमती देते.
  • इलेक्ट्रॉन आणि छिद्रांचे पुनर्संयोजन डिव्हाइसमधील जंक्शन क्षेत्रामध्ये होते. उच्च उर्जा पातळीपासून कमी उर्जा पातळीमध्ये इलेक्ट्रॉनचे संक्रमण प्रकाश (फोटोन) चे उत्सर्जन करते. या घटनेला उत्स्फूर्त उत्सर्जन असे म्हणतात.
  • हे खालील आकृतीच्या मदतीने स्पष्ट केले आहे:

 

F2 S.B Madhu 17.02.20 D3

टीप :

उत्तेजित उत्सर्जनासाठी प्रथम इलेक्ट्रॉनला उच्च उर्जेच्या पातळीवर जाण्यासाठी बाह्य ऊर्जा स्त्रोताची आवश्यकता असते. हा इलेक्ट्रॉन नंतर खालच्या स्तरावर परत येतो आणि नवीन फोटॉन सोडतो.

उत्तेजित उत्सर्जनाची प्रक्रिया खालील चित्राच्या मदतीने उत्तम प्रकारे स्पष्ट केली आहे:

F2 S.B Madhu 17.02.20 D5

_______ हे असे उपकरण आहे जे विद्युत चुंबकीय विकिरणाच्या उत्तेजित उत्सर्जनावर आधारित प्रकाशीय प्रवर्धन प्रक्रियेद्वारे प्रकाश उत्सर्जित करते.

  1. डायोड
  2. लेसर
  3. प्रतिरोधक
  4. ट्रायस्टर

Answer (Detailed Solution Below)

Option 2 : लेसर

Opto Electronic Components Question 8 Detailed Solution

Download Solution PDF

संकल्पना:

लेसर

  • लेसर हे विद्युत चुंबकीय क्रियेचे उत्तेजित उत्सर्जन निर्माण करणारे उपकरण आहे.
  • लेझर म्हणजे (विद्युत चुंबकीय) किरणोत्सर्गाच्या उत्तेजित उत्सर्जनाद्वारे प्रकाश प्रवर्धन.
  • लेसर प्रिंटर, बारकोड स्कॅनर, DNA सिक्वेन्सिंग उपकरणे, लेसर शस्त्रक्रिया, त्वचा उपचार, कटिंग आणि वेल्डिंग साहित्य, मापन श्रेणी आणि गती इत्यादींमध्ये लेझरचा वापर केला जातो.
  • ल्युमिनेसेन्स म्हणजे उष्णतेमुळे उद्भवत नसलेल्या पदार्थाद्वारे प्रकाशाचे उत्स्फूर्त उत्सर्जन; किंवा "थंड प्रकाश".

Additional Information

  • अपस्करण : पांढऱ्या प्रकाशाचा रंगांच्या संपूर्ण स्पेक्ट्रममध्ये (क्रमाने व्हायलेट, इंडिगो, निळा, हिरवा, पिवळा, नारिंगी आणि लाल) पसरणे अशी त्याची व्याख्या आहे.
  • विकिरण जे विकिरण बीमपासून वेगवेगळ्या दिशेने पसरते जेव्हा किरण एखाद्या पदार्थाशी संवाद साधते तेव्हा विकीर्ण विकिरण म्हणून परिभाषित केले जाते.
  • उत्तेजित उत्सर्जन, लेसर क्रियेत, उत्तेजित अणूमधून कृत्रिम मार्गाने ऊर्जा सोडणे होय.
    • उत्तेजित उत्सर्जन तेव्हा होते जेव्हा फोटॉन, उर्जेच्या अंतराच्या समान ऊर्जा पातळीसह, इलेक्ट्रॉनशी संवाद साधतो.
  • उत्स्फूर्त उत्सर्जन इतर फोटॉनशी परस्परसंवाद न करता घडते आणि दिशा आणि टप्पा यादृच्छिक असतात तर उत्तेजित उत्सर्जन जेव्हा उत्तेजित इलेक्ट्रॉन दुसऱ्या फोटॉनशी संवाद साधते तेव्हा होते.

खालीलपैकी कोणते फोटो-व्होल्टेइक मॉड्यूल आहे?

  1. जेनर मॉड्यूल्स
  2. रेक्टिफायर मॉड्यूल्स
  3. ट्रान्झिस्टर मॉड्यूल्स
  4. सौर मॉड्यूल्स

Answer (Detailed Solution Below)

Option 4 : सौर मॉड्यूल्स

Opto Electronic Components Question 9 Detailed Solution

Download Solution PDF

सौर-मॉड्यूल हा फोटो-व्होल्टेइक मॉड्यूलचा एक प्रकार आहे.

सौर सेल

qImage6955

  • सौर सेल हे एक इलेक्ट्रॉनिक उपकरण आहे जे प्रकाशाच्या ऊर्जेचे फोटोव्होल्टेइक प्रभावाने थेट विजेमध्ये रूपांतरित करते.
  • प्रकाशासारखे इलेक्ट्रोमॅग्नेटिक रेडिएशन एखाद्या सामग्रीवर आदळल्यावर इलेक्ट्रॉनचे उत्सर्जन हा फोटोइलेक्ट्रिक प्रभाव असतो. अशा प्रकारे उत्सर्जित होणाऱ्या इलेक्ट्रॉनांना फोटोइलेक्ट्रॉन म्हणतात.
  • सोलर सेल सिलिकॉनपासून बनलेला असतो.
  • सौर सेलमध्ये n-प्रकारच्या सिलिकॉनच्या थराच्या पुढे p-प्रकारच्या सिलिकॉनचा एक थर असतो.
  • जेव्हा आपण n-प्रकार आणि p-प्रकारच्या थरांना धातूच्या वायरने जोडतो, तेव्हा इलेक्ट्रॉन्स n-प्रकारच्या थरापासून p-प्रकारच्या थराकडे प्रवास करतील आणि नंतर n- च्या बाह्य वायरमधून पुढे जातील. हे n प्रकारचे असते, विद्युत प्रवाह तयार केला जातो, 

कॉमन-एनोड सात-सेगमेंट डिस्प्लेमध्ये, सर्व सात डेटा इनपुट लॉजिक "0" वर असल्यास काय प्रदर्शित केले जाईल?

  1. 8
  2. 2
  3. 4
  4. 0

Answer (Detailed Solution Below)

Option 1 : 8

Opto Electronic Components Question 10 Detailed Solution

Download Solution PDF

योग्य पर्याय 1 आहे.

संकल्पना:

कॉमन-एनोड सेव्हन-सेगमेंट डिस्प्लेमध्ये, जेव्हा प्रतिरोधकाद्वारे सेगमेंट धनात्मक विद्युत दाब पुरवठ्याशी जोडलेले असतात तेव्हा त्यावर लॉजिक "0" (कमी विद्युत दाब) लागू केले जाते तेव्हा सेगमेंट पेटते.

सात-सेगमेंट डिस्प्लेमध्ये a, b, c, d, e, f आणि g असे लेबल केलेले सात विभाग आहेत. जर सर्व सात डेटा इनपुट लॉजिक "0" वर असतील तर, सर्व सात विभाग उजळतील, डिस्प्लेवर "8" क्रमांक तयार करेल.

_______ हे इलेक्ट्रॉनिक उपकरणे आणि प्रणालींचे अनुप्रयोग आहे जे प्रकाशाचा स्रोत, शोध आणि नियंत्रण करतात.

  1. मायक्रोइलेक्ट्रॉनिक
  2. ऊष्मागतिकी
  3. पॉवर उपकरणे
  4. ऑप्टोइलेक्ट्रॉनिक्स

Answer (Detailed Solution Below)

Option 4 : ऑप्टोइलेक्ट्रॉनिक्स

Opto Electronic Components Question 11 Detailed Solution

Download Solution PDF

योग्य पर्याय 4 आहे.

संकल्पना:

  • ऑप्टोइलेक्ट्रॉनिक्स इलेक्ट्रॉनिक उपकरणांच्या विज्ञान आणि तंत्रज्ञानाशी संबंधित आहे ज्यामध्ये प्रकाशासह परस्परसंवादाचा समावेश आहे.
  • ऑप्टोइलेक्ट्रॉनिक उपकरणांमध्ये LED समाविष्ट असते ज्यामध्ये जेव्हा विद्युत प्रवाह फॉरवर्ड बायस LED मधून जातो तेव्हा उत्सर्जन होते.
  • फोटोडायोड्स, सौर घट आणि लेसर डायोड ही ऑप्टोइलेक्ट्रॉनिक उपकरणांची उदाहरणे आहेत.
  • डोप केलेले अर्धसंवाहके ऑप्टोइलेक्ट्रॉनिक उपकरणांमध्ये वापरले जातात. ही उपकरणे n-टाइप आणि p-टाइप डोपिंग दोन्ही वापरतात.

 

ऑप्टिकल फायबर एक दंडगोलाकार डायलेक्ट्रिक वेव्हगाइड आहे जो त्याच्या अक्षावर _____ प्रसारित करतो.

  1. अल्ट्रा व्हायोलेट किरण
  2. प्रकाश
  3. क्षय किरण
  4. गामा किरण

Answer (Detailed Solution Below)

Option 2 : प्रकाश

Opto Electronic Components Question 12 Detailed Solution

Download Solution PDF

ऑप्टिकल फायबर

  • ऑप्टिकल फायबर हा एक लवचिक, पारदर्शक फायबर आहे जो मानवी केसांपेक्षा किंचित जाड व्यासाचा ग्लास (सिलिका) किंवा प्लॅस्टिक काढतो.
  • ऑप्टिकल फायबरचा वापर फायबरच्या दोन टोकांमधील प्रकाश प्रसारित करण्यासाठी केला जातो आणि फायबर-ऑप्टिक कम्युनिकेशन्समध्ये त्याचा विस्तृत वापर होतो.
  • ते जास्त अंतरावर आणि इलेक्ट्रिकल केबल्सपेक्षा जास्त बँडविड्थवर (डेटा ट्रान्सफर दर) ट्रान्समिशनला परवानगी देतात.
  • धातूच्या तारांऐवजी फायबरचा वापर केला जातो कारण सिग्नल त्यांच्याबरोबर कमी नुकसानासह प्रवास करतात. याव्यतिरिक्त, तंतू इलेक्ट्रोमॅग्नेटिक हस्तक्षेपास रोगप्रतिकारक असतात, ज्या समस्यांमुळे धातूच्या तारांना त्रास होतो.
  • ऑप्टिकल फायबर एक दंडगोलाकार डायलेक्ट्रिक वेव्हगाइड आहे जो संपूर्ण अंतर्गत परावर्तन प्रक्रियेद्वारे त्याच्या अक्षावर प्रकाश प्रसारित करतो.
  • फायबरमध्ये क्लॅडिंग लेयरने वेढलेला कोर असतो, जे दोन्ही डायलेक्ट्रिक सामग्रीपासून बनलेले असतात. कोरमध्ये ऑप्टिकल सिग्नल मर्यादित करण्यासाठी, कोरचा अपवर्तक निर्देशांक क्लॅडिंगपेक्षा जास्त असणे आवश्यक आहे.

ऑप्टिकल फायबरचे बांधकाम

F2 Savita Engineering 31-3-23 D2

फायबर ऑप्टिक केबलमध्ये पाच मुख्य घटक असतात: कोर, क्लेडिंग, कोटिंग, मजबूत करणारे फायबर आणि केबल जॅकेट.

1.) कोर:

  • हे भौतिक माध्यम आहे जे जोडलेल्या प्रकाश स्रोतापासून प्राप्त उपकरणापर्यंत ऑप्टिकल सिग्नलचे वाहतूक करते.
  • कोर हा उच्च-शुद्धता असलेल्या काचेचा किंवा प्लास्टिकचा एकच सतत स्ट्रँड आहे ज्याचा व्यास मायक्रॉनमध्ये (मानवी केसांच्या व्यासापेक्षा कमी) मोजला जातो.
  • कोर जितका मोठा असेल तितकी केबल जास्त प्रकाश वाहून नेऊ शकते, जे उच्च डेटा हस्तांतरण दराशी संबंधित आहे.

2.) क्लेडिंग:

  • हा एक पातळ थर आहे जो गाभ्यावर बाहेर काढला जातो आणि सीमा म्हणून काम करतो ज्यामध्ये प्रकाश लहरी असतात (यावर नंतर अधिक), फायबरच्या लांबीमधून डेटा प्रवास करण्यास सक्षम करते.

3.) कोटिंग:

  • हे फायबर कोर मजबूत करण्यासाठी, झटके शोषून घेण्यास मदत करण्यासाठी आणि जास्त केबल बेंडपासून अतिरिक्त संरक्षण देण्यासाठी क्लॅडिंगवर एक प्लास्टिक कोटिंग आहे.
  • तसेच, ऑप्टिकल वेव्हगाइड गुणधर्मांवर त्याचा कोणताही परिणाम होत नाही.

4.) फायबर सरळ करणे:

  • हे घटक क्रशिंग फोर्सेस आणि स्थापनेदरम्यान जास्त तणावापासून कोरचे संरक्षण करण्यास मदत करतात.
  • एका फायबरमधून बाहेर पडणारा प्रकाश दुसर्‍या फायबरमध्ये जाण्यापासून रोखण्यासाठी कधीकधी प्रकाश शोषून घेणारा (“गडद”) ग्लास तंतूंमध्ये जोडला जातो. हे तंतूंमधील क्रॉस-टॉक कमी करते.

5.) केबल जॅकेट:

  • हा केबलचा बाह्य स्तर किंवा आवरण आहे.
  • त्याचा उद्देश केबलचे पर्यावरणीय धोक्यांपासून संरक्षण करणे आहे, जसे की बांधकाम कार्य, मासेमारी गियर आणि अगदी शार्क, जे वारंवार सिग्नल कंडक्टर ते रिपीटर्सद्वारे तयार केलेल्या विद्युत क्षेत्राकडे आकर्षित होतात.

खालीलपैकी कोणता फायबर ऑप्टिक कम्युनिकेशनमध्ये रिसीव्हर म्हणून वापरला जातो?

  1. LDR
  2. LED
  3. फोटो ट्रान्झिस्टर
  4. लेसर डायोड

Answer (Detailed Solution Below)

Option 3 : फोटो ट्रान्झिस्टर

Opto Electronic Components Question 13 Detailed Solution

Download Solution PDF

योग्य उत्तर पर्याय 3 आहे.

फायबर ऑप्टिक रिसीव्हर्स

  • फायबर ऑप्टिक रिसीव्हर्स संगणक नेटवर्कसारख्या उपकरणांद्वारे वापरण्यासाठी प्रकाश सिग्नलला इलेक्ट्रिकल सिग्नलमध्ये रूपांतरित करतात.
  • या इलेक्ट्रो-ऑप्टिकल उपकरणांमध्ये ऑप्टिकल डिटेक्टर, कमी-आवाज अॅम्प्लिफायर आणि सिग्नल कंडिशनिंग सर्किटरी असतात.
  • ऑप्टिकल डिटेक्टर इनकमिंग ऑप्टिकल सिग्नलला इलेक्ट्रिकल सिग्नलमध्ये रूपांतरित केल्यानंतर, अॅम्प्लीफायर अतिरिक्त सिग्नल प्रक्रियेसाठी योग्य स्तरावर वाढवतो.
  • फायबर ऑप्टिक रिसीव्हर्समध्ये दोन प्रकारचे सेमीकंडक्टर वापरले जातात म्हणजे सिलिकॉन सेमीकंडक्टर जसे की फोटो-ट्रान्झिस्टर आणि इंडियम गॅलियम आर्सेनाइड सेमीकंडक्टर.
  • फोटो ट्रान्झिस्टर 400 nm ते 1100 nm च्या श्रेणीसह शॉर्ट-वेव्हलेंथ रिसीव्हरमध्ये वापरले जातात.
  • इंडियम गॅलियम आर्सेनाइड अर्धसंवाहक 900 nm ते 1700 nm च्या श्रेणीसह लांब-तरंगलांबी रिसीव्हर्समध्ये वापरले जातात.

_______ हे एक असे उपकरण आहे जे प्रकाशाच्या पातळीचे आकलन करू शकते आणि उत्सर्जक आणि संग्राहक यांच्यामध्ये वाहणाऱ्या विद्युत प्रवाहाला प्राप्त होणाऱ्या प्रकाशाच्या पातळीनुसार बदलू शकते.

  1. प्रतिरोधक
  2. प्रकाशट्रान्झिस्टर
  3. पॉवर ट्रान्झिस्टर
  4. IR LED

Answer (Detailed Solution Below)

Option 2 : प्रकाशट्रान्झिस्टर

Opto Electronic Components Question 14 Detailed Solution

Download Solution PDF

प्रकाशट्रान्झिस्टर हे एक असे उपकरण आहे जे प्रकाशाच्या पातळीचे आकलन करू शकते आणि उत्सर्जक आणि संग्राहक यांच्यामध्ये वाहणाऱ्या विद्युत प्रवाहाला प्राप्त होणाऱ्या प्रकाशाच्या पातळीनुसार बदलू शकते.

संकल्पना:

  • प्रकाशट्रान्झिस्टर हा एक इलेक्ट्रॉनिक स्विचिंग आणि वर्तमान प्रवर्धन घटक आहे जो ऑपरेट करण्यासाठी प्रकाशाच्या प्रदर्शनावर अवलंबून असतो.
  • जेव्हा प्रकाश जंक्शनवर पडतो, तेव्हा उलट प्रवाह प्रवाहित होतो जो प्रकाशाच्या प्रमाणात असतो.
  • प्रकाश डाळी शोधण्यासाठी आणि डिजिटल विद्युत सिग्नलमध्ये रूपांतरित करण्यासाठी फोटोट्रान्सिस्टर्सचा मोठ्या प्रमाणावर वापर केला जातो.
  • हे विद्युत प्रवाहाऐवजी प्रकाशाने चालवले जातात.
  • ही उपकरणे ऑप्टो आयसोलेटरप्रमाणे काम करतात.
  • ऑप्टोआयसोलेटर हा एक इलेक्ट्रॉनिक घटक आहे जो प्रकाश वापरून दोन वेगळ्या परिपथामध्ये विद्युत सिग्नल हस्तांतरित करतो.
  • ऑप्टो-आयसोलेटर उच्च विद्युत दाबाला सिग्नल प्राप्त करणाऱ्या प्रणालीला प्रभावित करण्यापासून प्रतिबंधित करतात.

माहिती प्रसारित करण्यासाठी संपर्क प्रणालीसाठी _____ मध्ये प्रकाशाच्या डाळींचा वापर केला जातो.

  1. FM  ट्रान्समीटर
  2. AM  ट्रान्समीटर
  3. डिजिटल ट्रान्समीटर
  4. फायबर ऑप्टिक ट्रान्समीटर

Answer (Detailed Solution Below)

Option 4 : फायबर ऑप्टिक ट्रान्समीटर

Opto Electronic Components Question 15 Detailed Solution

Download Solution PDF

योग्य उत्तर पर्याय 4 आहे.

  • फायबर-ऑप्टिक कम्युनिकेशन ही ऑप्टिकल फायबरद्वारे इन्फ्रारेड प्रकाशाची स्पंदने पाठवून माहिती एका ठिकाणाहून दुसऱ्या ठिकाणी प्रसारित करण्याची एक पद्धत आहे.
  • ऑप्टिकल फायबर हे मानवी केसांच्या 1/10 पेक्षा कमी जाडीचे काचेचे किंवा प्लास्टिकचे अत्यंत पातळ पट्टे असतात.
  • काचेचा आणखी एक थर, ज्याला “क्लॅडिंग” म्हणतात, मध्यवर्ती फायबरभोवती गुंडाळलेले असते आणि त्यामुळे केबलच्या भिंतींवर प्रकाश पडण्याऐवजी काठावरून वारंवार बाहेर पडतो, त्यामुळे सिग्नल क्षीण न होता दूर जातात.
  • जेव्हा उच्च बँडविड्थ, लांब अंतर किंवा इलेक्ट्रोमॅग्नेटिक हस्तक्षेपास प्रतिकारशक्ती आवश्यक असते तेव्हा इलेक्ट्रिकल केबलिंगपेक्षा फायबरला प्राधान्य दिले जाते.
  • या प्रकारचा संप्रेषण आवाज, व्हिडिओ आणि टेलीमेट्री लोकल एरिया नेटवर्कद्वारे किंवा लांब अंतरावर प्रसारित करू शकतो.
Get Free Access Now
Hot Links: teen patti real cash teen patti gold new version 2024 teen patti teen patti real teen patti app