थिएटर लेव्हल ऑपरेशनल एक्सरसाइज (TROPEX) बद्दल खालील विधाने विचारात घ्या:

1. ट्रोपेक्स हा एक ऑपरेशनल-स्तरीय सराव आहे जो केवळ भारतीय नौदलाद्वारे आयोजित केला जातो.

2. ट्रोपेक्सचे कामकाज फक्त अरबी समुद्र आणि बंगालच्या उपसागरातच पसरलेले आहे.

वरीलपैकी कोणते/कोणती विधान/विधाने योग्य आहे/आहेत?

योग्य उत्तर पर्याय 4 आहे.

In News 

• तीन महिन्यांत (जानेवारी-मार्च) आयोजित केलेल्या TROPEX च्या 2025 आवृत्तीत भारतीय नौदलाच्या अनेक ऑपरेशनल संकल्पनांना मान्यता देण्यात आली आणि भारतीय लष्कर, हवाई दल आणि तटरक्षक दलासह संयुक्त युद्ध क्षमता वाढवल्या गेल्या.

Key Points 

• ट्रोपेक्स हा केवळ भारतीय नौदलाद्वारे आयोजित केलेला सराव नाही.
  • हा ऑपरेशनल लेव्हल सराव दर दोन वर्षांनी आयोजित केला जातो ज्यामध्ये सर्व ऑपरेशनल भारतीय नौदल युनिट्स तसेच भारतीय लष्कर, भारतीय हवाई दल आणि तटरक्षक दलाच्या मालमत्तेचा मोठा सहभाग असतो.
  • या सरावात संयुक्त ऑपरेशन्सचा समावेश आहे, ज्यामध्ये उभयचर लँडिंग, सायबर आणि इलेक्ट्रॉनिक युद्ध, थेट शस्त्रांचा गोळीबार आणि धोरणात्मक प्रतिबंध यांचा समावेश आहे.
    • म्हणून, विधान 1 अयोग्य आहे.
• ट्रोपेक्सचे कामकाज केवळ अरबी समुद्र आणि बंगालच्या उपसागरापर्यंत मर्यादित नाही.
  • हे प्रदेश या सरावाचा एक महत्त्वाचा भाग असले तरी, TROPEX पश्चिमेकडील होर्मुझच्या सामुद्रधुनीपासून पूर्वेकडील सुंडा आणि लोम्बोक सामुद्रधुनीपर्यंत देखील पसरलेले आहे.
  • ऑपरेशनल पोहोच उत्तरेकडून दक्षिणेकडे अंदाजे 4300 नॅनोमीटर ते 35° दक्षिण अक्षांशापर्यंत व्यापते.
    • म्हणून, विधान 2 अयोग्य आहे.

Additional Information 

• ट्रोपेक्स 25 मध्ये 65–70 भारतीय नौदल जहाजे, 9–10 पाणबुड्या आणि 80 हून अधिक विमानांचा सहभाग होता.
•  INS विक्रांत, विशाखापट्टणम-वर्ग विध्वंसक, कलवरी-वर्ग पाणबुड्या, MiG-29K, P-8I आणि MH-60R हेलिकॉप्टर यांसारखे प्लॅटफॉर्म सहभागी होते.
• या सरावात उच्च-तीव्रतेच्या संयुक्त ऑपरेशन्स, सागरी सुरक्षा आणि लढाऊ तयारी यावर लक्ष केंद्रित केले गेले.