Branches of Psychology MCQ Quiz in मराठी - Objective Question with Answer for Branches of Psychology - मोफत PDF डाउनलोड करा

शैक्षणिक मानसशास्त्र म्हणजे शैक्षणिक सेटिंगमध्ये व्यक्तीच्या विकासाचा पद्धतशीर अभ्यास. हे विद्यार्थ्याच्या सुसंवादी सर्वांगीण विकासाला चालना देण्यासाठी शिक्षकांना मदत करते.

Key Pointsशैक्षणिक मानसशास्त्रात भावनिक, सामाजिक आणि संज्ञानात्मक यांचा समावेश होतो. त्यात शिकण्याच्या प्रक्रियेव्यतिरिक्त अध्यापन आणि शिकण्याच्या समस्यांचा अभ्यास देखील समाविष्ट केला पाहिजे

• वर्तणूक विज्ञान म्हणून मानसशास्त्र हे वर्तनाचा अभ्यास करण्याचे उद्दिष्ट आहे.
• वर्तन सुधारणे हे शिक्षणाचे मूळ उद्दिष्ट आहे. वर्तनातील कोणताही बदल वर्तनाच्या विकासाचे ज्ञान गृहीत धरतो.
• शैक्षणिक मानसशास्त्र विद्यार्थ्यांच्या विकासाची वैशिष्ट्ये, बुद्धिमत्ता आणि व्यक्तिमत्त्वाशी संबंधित त्यांचे वैयक्तिक फरक, त्यांची समायोजन क्षमता आणि त्यांचा शिकण्याकडे पाहण्याचा दृष्टीकोन समजून घेण्यात मदत करते.
• प्रत्येक शिकणारा हा एक अद्वितीय व्यक्ती आहे ज्यामध्ये भिन्न क्षमता, स्वारस्य आणि विचार करण्याची आणि प्रतिसाद देण्याची पद्धत आहे, अशाप्रकारे या वैशिष्ट्यांचा एखाद्याच्या शिकण्याच्या शैलीवर महत्त्वपूर्ण प्रभाव पडतो.

अशाप्रकारे, असा निष्कर्ष काढला जातो की शैक्षणिक मानसशास्त्रामध्ये भावनिक, सामाजिक आणि संज्ञानात्मक समाविष्ट आहे.

शैक्षणिक मानसशास्त्र म्हणजे शैक्षणिक वातावरणात व्यक्तीच्या विकासाचा व्यवस्थित अभ्यास आहे.

 Key Points

ते शिक्षकांना विद्यार्थ्यांच्या समग्र समन्वित विकासाला चालना देण्यास मदत करते.

• शैक्षणिक मानसशास्त्र वैयक्तिक फरकांशी आणि शिक्षणाच्या समस्यांच्या उपायांशी खोलवर संबंधित आहे.
• त्यात अध्ययन प्रक्रियेबरोबरच अध्यापनाच्या आणि अध्ययनाच्या समस्यांचा अभ्यास समाविष्ट आहे.
• तरुणांच्या जीवनाला आणि शिक्षणाच्या उद्दिष्टांना जोडण्यासाठी शिक्षकांना शैक्षणिक मानसशास्त्राची आवश्यकता असते.
• यशस्वी शिक्षक होण्यासाठी विद्यार्थ्यांना समजून घेणे आवश्यक आहे, तसेच यशस्वी नर्स होण्यासाठी व्यावसायिक ज्ञान आणि कौशल्य तसेच रुग्णाच्या स्वभावाविषयीचे ज्ञान आवश्यक आहे.

म्हणून आपण असा निष्कर्ष काढतो की शिक्षकाला शैक्षणिक मानसशास्त्राच्या अभ्यासाशिवाय काम करणे शक्य नाही कारण ते वैयक्तिक फरकांशी आणि शिक्षणाच्या समस्यांच्या उपायांशी खोलवर संबंधित आहे.​

शैक्षणिक मानसशास्त्र हे आधुनिक मानसशास्त्राची एक शाखा आहे जी विद्यार्थ्यांच्या शिक्षण आणि प्रशिक्षणाशी संबंधित अध्ययन प्रक्रिया आणि मानसिक समस्यांशी संबंधित आहे.

• हे शैक्षणिक परिस्थितीत मानवी वर्तनाचा वैज्ञानिक अभ्यास आहे.
• हे त्या घटकांशी, तत्त्वांशी, संकल्पनांशी, पद्धतींशी आणि तंत्रांशी संबंधित आहे जे शिक्षार्थ्यांच्या वाढी आणि विकासाच्या विविध पैलूंशी संबंधित आहेत.

 Key Points

शैक्षणिक मानसशास्त्राने शिक्षण-अध्ययन वातावरण निर्माण करण्यात मोठे योगदान दिले आहे. ते खालील प्रकारे मदत करते:

• शैक्षणिक मानसशास्त्राने आधुनिक शैक्षणिक प्रणालीच्या विकासात महत्त्वपूर्ण योगदान दिले आहे.
• त्याने शिक्षकांना आणि प्रशासकांना विद्यार्थ्यांबद्दल निष्पक्ष आणि लोकशाही दृष्टिकोन विकसित करण्यात आणि त्यांना एकात्मिक व्यक्ती म्हणून विकसित करण्यात मदत केली आहे.
• शैक्षणिक प्रणालीची गुंतागुंत दररोज वाढत असल्याने, शैक्षणिक मानसशास्त्र त्याच्या भविष्यातील गरजा पूर्ण करण्यासाठी आवश्यक आहे आणि त्यांना हाताळण्याची एक प्रभावी तंत्र आहे.
• शिक्षार्थ्यांशी संबंधित समस्यांना जाणून घेणे आणि त्यांना हाताळणे हे त्याचे केंद्रीय कार्य आहे जसे की विकासाचे टप्पे, शिक्षार्थ्यांबद्दल जाणून घेणे, वर्गात्मक वातावरण निर्माण करणे, वैयक्तिक फरकांबद्दल, विशेष गरजा असलेल्या मुलांची ओळख करणे, वर्गात्मक समस्यांना तोंड देणे, कौशल्ये आणि शिक्षणातील स्वारस्ये, शिक्षणाच्या प्रभावी पद्धती, वारशा आणि वातावरणाचा मुलावर प्रभाव, मुलाचे मानसिक आरोग्य, अभ्यासक्रमाच्या निर्मितीची प्रक्रिया, मार्गदर्शन आणि समुपदेशन, मूल्यांकन आणि परीक्षण, सकारात्मक सर्जनशील शिस्त राखण्यात, शैक्षणिक मानसशास्त्र आणि संशोधन, संदर्भ सुलभ करण्यात, वर्गात आणि व्यावसायिक वाढीमध्ये सामाजिकीकरण, शिक्षकांच्या अभिवृत्ती आणि नवोन्मेषी विचारांमध्ये बदल करणे.

म्हणूनच, वरील मुद्द्यांपासून, आपण असा निष्कर्ष काढू शकतो की शैक्षणिक मानसशास्त्र संपूर्ण शैक्षणिक प्रक्रियेत उपयुक्त आहे.

पद्धतशीर, अचूक आणि विश्वासार्ह माहिती किंवा डेटा संग्रह प्रदान करण्यासाठी फॅशनमध्ये विविध प्रकारच्या पद्धती आहेत आणि 'प्रायोगिक पद्धत' त्यापैकी एक आहे.

Key Points  प्रायोगिक पद्धत ही डेटा संकलनाची सर्वात महत्त्वाची वस्तुनिष्ठ आणि वैज्ञानिक पद्धती आहे.

• प्रायोगिक पद्धतीमध्ये, एक स्वतंत्र चल आणि एक अवलंबून चल असतो आणि प्रयोग नियंत्रित परिस्थितीत त्यांच्या परस्परसंबंधांचा अभ्यास करण्याचा प्रयत्न करतो.
• प्रयोग नियंत्रित परिस्थितीत केले जातात जेथे प्रयोगकर्ता यादृच्छिकीकरण, जुळणी, निर्मूलन इत्यादी तंत्रांच्या मदतीने संबंधित चल नियंत्रित करतो.
• प्रायोगिक पद्धतीचा फायदा असा आहे की ती नियंत्रित परिस्थितीत सर्वात पद्धतशीर, वस्तुनिष्ठ, अचूक आणि विश्वासार्ह माहिती प्रदान करते.
• या पद्धतीचे निष्कर्ष इतर तपासण्यांद्वारे तशाच परिस्थितीत पडताळण्यायोग्य आहेत ज्यामध्ये मूळ प्रयोग आयोजित केला गेला होता.

अशा प्रकारे, असा निष्कर्ष काढला जातो की जी पद्धत अत्यंत वस्तुनिष्ठ आहे ती प्रायोगिक पद्धत आहे.

Additional Information 

• निरीक्षण पद्धत:- ही डेटा संकलनासाठी वापरली जाणारी सर्वात महत्वाची आणि अस्सल पद्धत आहे. वैयक्तिकरित्या तसेच गटांमध्ये बोलताना, चर्चा करताना आणि वागताना निरीक्षक लोकांचे निरीक्षण करतो.
• आत्मनिरीक्षण पद्धत: ही एक प्रक्रिया आहे ज्यामध्ये स्वतःच्या मानसिक आणि भावनिक प्रक्रियांचे परीक्षण करण्यासाठी अंतर्मुख होऊन पाहणे समाविष्ट असते. इंट्रोस्पेक्शन हा शब्द दोन शब्दांनी बनलेला आहे पहिला परिचय म्हणजे स्वत:चा/स्वतःचा आणि तपासणी म्हणजे काळजीपूर्वक तपासणी.
• प्रकरण अभ्यास पद्धत:- ही सामाजिक घटकाचा सखोल, तपशीलवार आणि गहन अभ्यास आहे. हे युनिट्सची संपूर्णता जपते म्हणजेच कोणत्याही सामाजिक युनिटला संपूर्णपणे पाहणारा हा दृष्टिकोन आहे.

शैक्षणिक मानसशास्त्र हा अभ्यासाचा तो क्षेत्र आहे जिथे मानसशास्त्राच्या ज्ञानाचे व्यावहारिक अनुप्रयोग शिक्षणाच्या क्षेत्रात वापरले जातात. दुसऱ्या शब्दांत, ते शैक्षणिक परिस्थितीत मानवी वर्तनाचे समजून घेण्यासाठी मानसशास्त्राच्या सिद्धांतांचे, त्याच्या तत्वांचे आणि तंत्रांचे अनुप्रयोग करण्याशी संबंधित आहे.

 Key Points

• जे. एम. स्टीफन यांनी "शैक्षणिक मानसशास्त्र हा शैक्षणिक विकासाचा व्यवस्थित अभ्यास आहे" अशी व्याख्या दिली आहे.
• हे शैक्षणिक वातावरणात व्यक्तीच्या वाढी आणि विकासाचा व्यवस्थित अभ्यास आहे.
• हे शिक्षकांना विद्यार्थ्यांचा समन्वित संपूर्ण विकास वाढविण्यास मदत करते. शिक्षकांना तरुणांच्या जीवनाला आणि शिक्षणाच्या उद्दिष्टांना जोडण्यासाठी मानसशास्त्राची आवश्यकता असते.

अशा प्रकारे, असा निष्कर्ष काढला जातो की “शैक्षणिक मानसशास्त्र हा शैक्षणिक विकासाचा व्यवस्थित अभ्यास आहे.” ही शैक्षणिक मानसशास्त्राची व्याख्या जे. एम. स्टीफन यांनी दिली आहे.

 Hint

• स्किनर यांच्या मते, “शैक्षणिक मानसशास्त्र म्हणजे मानसशास्त्राची ती शाखा जी अध्यापन आणि अध्ययन यांच्याशी संबंधित आहे."
• सी.एच. जुड शैक्षणिक मानसशास्त्राचे वर्णन करतात, “जन्मतः ते प्रौढ होईपर्यंत व्यक्तीच्या विकासातील जीवनाच्या टप्प्यांचा शास्त्रीय अभ्यास.”

शैक्षणिक मानसशास्त्र म्हणजे शैक्षणिक सेटिंगमध्ये व्यक्तीच्या विकासाचा पद्धतशीर अभ्यास. हे विद्यार्थ्याच्या सुसंवादी सर्वांगीण विकासाला चालना देण्यासाठी शिक्षकांना मदत करते.

Key Pointsशैक्षणिक मानसशास्त्रात भावनिक, सामाजिक आणि संज्ञानात्मक यांचा समावेश होतो. त्यात शिकण्याच्या प्रक्रियेव्यतिरिक्त अध्यापन आणि शिकण्याच्या समस्यांचा अभ्यास देखील समाविष्ट केला पाहिजे

• वर्तणूक विज्ञान म्हणून मानसशास्त्र हे वर्तनाचा अभ्यास करण्याचे उद्दिष्ट आहे.
• वर्तन सुधारणे हे शिक्षणाचे मूळ उद्दिष्ट आहे. वर्तनातील कोणताही बदल वर्तनाच्या विकासाचे ज्ञान गृहीत धरतो.
• शैक्षणिक मानसशास्त्र विद्यार्थ्यांच्या विकासाची वैशिष्ट्ये, बुद्धिमत्ता आणि व्यक्तिमत्त्वाशी संबंधित त्यांचे वैयक्तिक फरक, त्यांची समायोजन क्षमता आणि त्यांचा शिकण्याकडे पाहण्याचा दृष्टीकोन समजून घेण्यात मदत करते.
• प्रत्येक शिकणारा हा एक अद्वितीय व्यक्ती आहे ज्यामध्ये भिन्न क्षमता, स्वारस्य आणि विचार करण्याची आणि प्रतिसाद देण्याची पद्धत आहे, अशाप्रकारे या वैशिष्ट्यांचा एखाद्याच्या शिकण्याच्या शैलीवर महत्त्वपूर्ण प्रभाव पडतो.

अशाप्रकारे, असा निष्कर्ष काढला जातो की शैक्षणिक मानसशास्त्रामध्ये भावनिक, सामाजिक आणि संज्ञानात्मक समाविष्ट आहे.

शैक्षणिक मानसशास्त्र हा अभ्यासाचा तो क्षेत्र आहे जिथे मानसशास्त्राच्या ज्ञानाचे व्यावहारिक अनुप्रयोग शिक्षणाच्या क्षेत्रात वापरले जातात. दुसऱ्या शब्दांत, ते शैक्षणिक परिस्थितीत मानवी वर्तनाचे समजून घेण्यासाठी मानसशास्त्राच्या सिद्धांतांचे, त्याच्या तत्वांचे आणि तंत्रांचे अनुप्रयोग करण्याशी संबंधित आहे.

 Key Points

• जे. एम. स्टीफन यांनी "शैक्षणिक मानसशास्त्र हा शैक्षणिक विकासाचा व्यवस्थित अभ्यास आहे" अशी व्याख्या दिली आहे.
• हे शैक्षणिक वातावरणात व्यक्तीच्या वाढी आणि विकासाचा व्यवस्थित अभ्यास आहे.
• हे शिक्षकांना विद्यार्थ्यांचा समन्वित संपूर्ण विकास वाढविण्यास मदत करते. शिक्षकांना तरुणांच्या जीवनाला आणि शिक्षणाच्या उद्दिष्टांना जोडण्यासाठी मानसशास्त्राची आवश्यकता असते.

अशा प्रकारे, असा निष्कर्ष काढला जातो की “शैक्षणिक मानसशास्त्र हा शैक्षणिक विकासाचा व्यवस्थित अभ्यास आहे.” ही शैक्षणिक मानसशास्त्राची व्याख्या जे. एम. स्टीफन यांनी दिली आहे.

 Hint

• स्किनर यांच्या मते, “शैक्षणिक मानसशास्त्र म्हणजे मानसशास्त्राची ती शाखा जी अध्यापन आणि अध्ययन यांच्याशी संबंधित आहे."
• सी.एच. जुड शैक्षणिक मानसशास्त्राचे वर्णन करतात, “जन्मतः ते प्रौढ होईपर्यंत व्यक्तीच्या विकासातील जीवनाच्या टप्प्यांचा शास्त्रीय अभ्यास.”

शैक्षणिक मानसशास्त्र म्हणजे शैक्षणिक वातावरणात व्यक्तीच्या विकासाचा व्यवस्थित अभ्यास आहे.

 Key Points

ते शिक्षकांना विद्यार्थ्यांच्या समग्र समन्वित विकासाला चालना देण्यास मदत करते.

• शैक्षणिक मानसशास्त्र वैयक्तिक फरकांशी आणि शिक्षणाच्या समस्यांच्या उपायांशी खोलवर संबंधित आहे.
• त्यात अध्ययन प्रक्रियेबरोबरच अध्यापनाच्या आणि अध्ययनाच्या समस्यांचा अभ्यास समाविष्ट आहे.
• तरुणांच्या जीवनाला आणि शिक्षणाच्या उद्दिष्टांना जोडण्यासाठी शिक्षकांना शैक्षणिक मानसशास्त्राची आवश्यकता असते.
• यशस्वी शिक्षक होण्यासाठी विद्यार्थ्यांना समजून घेणे आवश्यक आहे, तसेच यशस्वी नर्स होण्यासाठी व्यावसायिक ज्ञान आणि कौशल्य तसेच रुग्णाच्या स्वभावाविषयीचे ज्ञान आवश्यक आहे.

म्हणून आपण असा निष्कर्ष काढतो की शिक्षकाला शैक्षणिक मानसशास्त्राच्या अभ्यासाशिवाय काम करणे शक्य नाही कारण ते वैयक्तिक फरकांशी आणि शिक्षणाच्या समस्यांच्या उपायांशी खोलवर संबंधित आहे.​

शैक्षणिक मानसशास्त्र म्हणजे शैक्षणिक सेटिंगमध्ये व्यक्तीच्या विकासाचा पद्धतशीर अभ्यास. हे विद्यार्थ्याच्या सुसंवादी सर्वांगीण विकासाला चालना देण्यासाठी शिक्षकांना मदत करते.

Key Pointsशैक्षणिक मानसशास्त्रात भावनिक, सामाजिक आणि संज्ञानात्मक यांचा समावेश होतो. त्यात शिकण्याच्या प्रक्रियेव्यतिरिक्त अध्यापन आणि शिकण्याच्या समस्यांचा अभ्यास देखील समाविष्ट केला पाहिजे

• वर्तणूक विज्ञान म्हणून मानसशास्त्र हे वर्तनाचा अभ्यास करण्याचे उद्दिष्ट आहे.
• वर्तन सुधारणे हे शिक्षणाचे मूळ उद्दिष्ट आहे. वर्तनातील कोणताही बदल वर्तनाच्या विकासाचे ज्ञान गृहीत धरतो.
• शैक्षणिक मानसशास्त्र विद्यार्थ्यांच्या विकासाची वैशिष्ट्ये, बुद्धिमत्ता आणि व्यक्तिमत्त्वाशी संबंधित त्यांचे वैयक्तिक फरक, त्यांची समायोजन क्षमता आणि त्यांचा शिकण्याकडे पाहण्याचा दृष्टीकोन समजून घेण्यात मदत करते.
• प्रत्येक शिकणारा हा एक अद्वितीय व्यक्ती आहे ज्यामध्ये भिन्न क्षमता, स्वारस्य आणि विचार करण्याची आणि प्रतिसाद देण्याची पद्धत आहे, अशाप्रकारे या वैशिष्ट्यांचा एखाद्याच्या शिकण्याच्या शैलीवर महत्त्वपूर्ण प्रभाव पडतो.

अशाप्रकारे, असा निष्कर्ष काढला जातो की शैक्षणिक मानसशास्त्रामध्ये भावनिक, सामाजिक आणि संज्ञानात्मक समाविष्ट आहे.

शैक्षणिक मानसशास्त्र हे आधुनिक मानसशास्त्राची एक शाखा आहे जी विद्यार्थ्यांच्या शिक्षण आणि प्रशिक्षणाशी संबंधित अध्ययन प्रक्रिया आणि मानसिक समस्यांशी संबंधित आहे.

• हे शैक्षणिक परिस्थितीत मानवी वर्तनाचा वैज्ञानिक अभ्यास आहे.
• हे त्या घटकांशी, तत्त्वांशी, संकल्पनांशी, पद्धतींशी आणि तंत्रांशी संबंधित आहे जे शिक्षार्थ्यांच्या वाढी आणि विकासाच्या विविध पैलूंशी संबंधित आहेत.

 Key Points

शैक्षणिक मानसशास्त्राने शिक्षण-अध्ययन वातावरण निर्माण करण्यात मोठे योगदान दिले आहे. ते खालील प्रकारे मदत करते:

• शैक्षणिक मानसशास्त्राने आधुनिक शैक्षणिक प्रणालीच्या विकासात महत्त्वपूर्ण योगदान दिले आहे.
• त्याने शिक्षकांना आणि प्रशासकांना विद्यार्थ्यांबद्दल निष्पक्ष आणि लोकशाही दृष्टिकोन विकसित करण्यात आणि त्यांना एकात्मिक व्यक्ती म्हणून विकसित करण्यात मदत केली आहे.
• शैक्षणिक प्रणालीची गुंतागुंत दररोज वाढत असल्याने, शैक्षणिक मानसशास्त्र त्याच्या भविष्यातील गरजा पूर्ण करण्यासाठी आवश्यक आहे आणि त्यांना हाताळण्याची एक प्रभावी तंत्र आहे.
• शिक्षार्थ्यांशी संबंधित समस्यांना जाणून घेणे आणि त्यांना हाताळणे हे त्याचे केंद्रीय कार्य आहे जसे की विकासाचे टप्पे, शिक्षार्थ्यांबद्दल जाणून घेणे, वर्गात्मक वातावरण निर्माण करणे, वैयक्तिक फरकांबद्दल, विशेष गरजा असलेल्या मुलांची ओळख करणे, वर्गात्मक समस्यांना तोंड देणे, कौशल्ये आणि शिक्षणातील स्वारस्ये, शिक्षणाच्या प्रभावी पद्धती, वारशा आणि वातावरणाचा मुलावर प्रभाव, मुलाचे मानसिक आरोग्य, अभ्यासक्रमाच्या निर्मितीची प्रक्रिया, मार्गदर्शन आणि समुपदेशन, मूल्यांकन आणि परीक्षण, सकारात्मक सर्जनशील शिस्त राखण्यात, शैक्षणिक मानसशास्त्र आणि संशोधन, संदर्भ सुलभ करण्यात, वर्गात आणि व्यावसायिक वाढीमध्ये सामाजिकीकरण, शिक्षकांच्या अभिवृत्ती आणि नवोन्मेषी विचारांमध्ये बदल करणे.

म्हणूनच, वरील मुद्द्यांपासून, आपण असा निष्कर्ष काढू शकतो की शैक्षणिक मानसशास्त्र संपूर्ण शैक्षणिक प्रक्रियेत उपयुक्त आहे.

पद्धतशीर, अचूक आणि विश्वासार्ह माहिती किंवा डेटा संग्रह प्रदान करण्यासाठी फॅशनमध्ये विविध प्रकारच्या पद्धती आहेत आणि 'प्रायोगिक पद्धत' त्यापैकी एक आहे.

Key Points  प्रायोगिक पद्धत ही डेटा संकलनाची सर्वात महत्त्वाची वस्तुनिष्ठ आणि वैज्ञानिक पद्धती आहे.

• प्रायोगिक पद्धतीमध्ये, एक स्वतंत्र चल आणि एक अवलंबून चल असतो आणि प्रयोग नियंत्रित परिस्थितीत त्यांच्या परस्परसंबंधांचा अभ्यास करण्याचा प्रयत्न करतो.
• प्रयोग नियंत्रित परिस्थितीत केले जातात जेथे प्रयोगकर्ता यादृच्छिकीकरण, जुळणी, निर्मूलन इत्यादी तंत्रांच्या मदतीने संबंधित चल नियंत्रित करतो.
• प्रायोगिक पद्धतीचा फायदा असा आहे की ती नियंत्रित परिस्थितीत सर्वात पद्धतशीर, वस्तुनिष्ठ, अचूक आणि विश्वासार्ह माहिती प्रदान करते.
• या पद्धतीचे निष्कर्ष इतर तपासण्यांद्वारे तशाच परिस्थितीत पडताळण्यायोग्य आहेत ज्यामध्ये मूळ प्रयोग आयोजित केला गेला होता.

अशा प्रकारे, असा निष्कर्ष काढला जातो की जी पद्धत अत्यंत वस्तुनिष्ठ आहे ती प्रायोगिक पद्धत आहे.

Additional Information 

• निरीक्षण पद्धत:- ही डेटा संकलनासाठी वापरली जाणारी सर्वात महत्वाची आणि अस्सल पद्धत आहे. वैयक्तिकरित्या तसेच गटांमध्ये बोलताना, चर्चा करताना आणि वागताना निरीक्षक लोकांचे निरीक्षण करतो.
• आत्मनिरीक्षण पद्धत: ही एक प्रक्रिया आहे ज्यामध्ये स्वतःच्या मानसिक आणि भावनिक प्रक्रियांचे परीक्षण करण्यासाठी अंतर्मुख होऊन पाहणे समाविष्ट असते. इंट्रोस्पेक्शन हा शब्द दोन शब्दांनी बनलेला आहे पहिला परिचय म्हणजे स्वत:चा/स्वतःचा आणि तपासणी म्हणजे काळजीपूर्वक तपासणी.
• प्रकरण अभ्यास पद्धत:- ही सामाजिक घटकाचा सखोल, तपशीलवार आणि गहन अभ्यास आहे. हे युनिट्सची संपूर्णता जपते म्हणजेच कोणत्याही सामाजिक युनिटला संपूर्णपणे पाहणारा हा दृष्टिकोन आहे.