Machining MCQ Quiz in मराठी - Objective Question with Answer for Machining - मोफत PDF डाउनलोड करा

संकल्पना:

यंत्रे:

• ही एक भौतिक यंत्रणा आहे, जी बल प्रयुक्त करण्यासाठी उर्जेचा वापर करते आणि क्रिया करण्यासाठी हालचाल नियंत्रित करते.
• हे कार्य सोपे करतात, यामुळे प्रयोगकर्त्याला कार्य करण्यासाठी ऊर्जा प्राप्त होते, परिणामी बलाची दिशा बदलते.
• यामध्ये तरफ, पेचखिळ, चक्र आणि अक्षदंड, नतप्रतल, कप्पी आणि पाचर यांचा समावेश होतो.

आदर्श यंत्रे:

• हे असे यंत्र आहे, ज्याचे आदान कार्य उत्पादन कार्याच्या बरोबरीचे आहे.
• या कार्यात ऊर्जाहानी होत नाही.
• आदर्श यंत्राची कार्यक्षमता ही एक किंवा 100% इतकी असते.
• यंत्रांमध्ये उष्णतेच्या किंवा घर्षणाच्या स्वरूपात काही प्रमाणात ऊर्जाहानी होत असल्याने आदर्श यंत्र तयार करणे शक्य नसते.

स्पष्टीकरण:

• आदर्श यंत्र हा शब्द काल्पनिक यांत्रिक यंत्रणेला सूचित करतो, ज्यामध्ये घर्षण, विरूपण, झीज किंवा इतर अकार्यक्षमतेमुळे ऊर्जा आणि शक्ती गमावली जात नाही किंवा नष्ट होत नाही.

स्पष्टीकरण:

शाणन:

• शाणन ही एक प्रकारची अपघर्षक मशीनिंग प्रक्रिया आहे जी कटिंग टूल म्हणून शाणन चाक वापरते.
• अनियमित आकाराच्या अपघर्षक कणांच्या कृतीद्वारे, लहान चिप्सच्या स्वरूपात वर्कपीसमधून धातू काढण्याची ही प्रक्रिया आहे.
• शाणन चाक हे एक मल्टीपॉइंट कटिंग टूल आहे जे अपघर्षक म्हणून ओळखल्या जाणार्‍या अनेक कठोर कणांनी बनलेले आहे.
• अपघर्षक दाणे बंध म्हणून ओळखल्या जाणार्‍या चिकट पदार्थासह एकत्र ठेवले जातात.
• चाकामध्ये एक तुकडा किंवा घन चाकापर्यंत बांधलेल्या अपघर्षक ब्लॉक्सचे भाग असू शकतात.
• अपघर्षक अपघर्षक हे कठीण, मजबूत, तीक्ष्ण कडा आणि इतर साहित्य कापण्यासाठी वापरल्या जाणार्‍या फ्रॅक्चरला प्रतिरोधक असतात.
• दोन प्रकारचे अपघर्षक आहेत:
  • नैसर्गिक अपघर्षक
  • कृत्रिम अपघर्षक
• नैसर्गिक अपघर्षक इमरी, कोरंडम, सँडस्टोन किंवा घन क्वार्ट्ज आणि डायमंड आहेत.
• एमरी एक नैसर्गिक ॲल्युमिनियमऑक्साईड आहे.
• त्यात ॲल्युमिनियमआयर्न ऑक्साईड आणि इतर अशुद्धता असतात.
• कोरंडम हे नैसर्गिक ॲल्युमिनियम ऑक्साईड देखील आहे. त्यात 95% पर्यंत आहे आणि उर्वरित अशुद्धता आहे.
• सँडस्टोन किंवा क्वार्ट्ज हे नैसर्गिक अपघर्षक दगडांपैकी एक आहे ज्यापासून ग्राइंडस्टोनचा आकार तयार केला जातो.
•  शाणन चाक आणि लॅपिंग कंपाऊंड्स बनवण्यासाठी अपघर्षक धान्य तयार करण्यासाठी हिऱ्याचा चुरा केला जातो.
• सिलिकॉन कार्बाइड आणि ॲल्युमिनियम ऑक्साईड हे कृत्रिम अपघर्षक आहेत.

स्पष्टीकरण:

छिद्राचे कोन:

विविध कारणांसाठी छिद्राचे कोन वेगवेगळे असतात:

• बिंदू कोन
• सर्पिल कोन
• उतार कोन
• अवकाश कोन
• छिन्नी धार कोन.

बिंदू कोन:

• साधारण उद्देशासाठी (मानक) ड्रिल मशिनचा कोन बिंदू  118° आहे.
• तांबे या धातूला छिद्र पाडण्यासाठी वापरल्या जाणार्‍या ड्रिल  मशिनचा कोनबिंदू 140° आहे.
• हा कर्तनधारे दरम्यानचा (कटिंग एज) कोन आहे.
• हा कोन घटकाच्या काठिण्यानुसार ड्रिल करावयाचा आहे.

अवकाश कोन:

• अवकाश कोन कटिंग एजच्या मागे टूलचे घर्षण रोखण्यासाठी आहे.
• यामुळे मध्ये कटिंग एजच्या आत प्रवेश करण्यास मदत करेल.
• जर अवकाश कोन खूप जास्त असेल तर कटिंग एजेस कमकुवत होतील आणि जर तो खूप लहान असेल तर छिद्र पाडले जाणार नाही.
• ड्रिलचा अवकाश कोन 8° ते 12° अंशांदरम्यान असतो.

सर्पिल (हेलिक्स) कोन:

• पीळ वेधनी (ट्विस्ट ड्रिल) वेगवेगळ्या सर्पिल कोनाने बनवले जातात.
• हेलिक्स कोन ट्विस्ट ड्रिलच्या कटिंग एजवर उतार कोन निर्धारित करतो.
• ज्यावर छिद्र पाडायचे आहे त्या घटकानुसार हेलिक्स कोन बदलतात.

उतार (रेक) कोन:

• उतार कोन हा बासरीचा कोन (हेलिक्स अँगल) असतो.

छिन्नी धार कोन/ जाळी कोन:

• हे छिन्नीची धार आणि कटिंग लिप यांच्यातील कोन आहे.

• जवळजवळ सर्व वेधन कार्ये पीळ छिद्रक वापरून केली जातात.
• त्याच्या लांबीच्या बाजूने दोन किंवा अधिक सर्पिल किंवा कुंडलित नाली तयार झाल्यामुळे त्याला पीळ छिद्रक असे म्हणतात.
• पीळ छिद्रकाचे दोन मूलभूत प्रकार म्हणजे समांतर दांडा आणि निमुळता दांडा.
• पीळ छिद्रक मानक आकारात उपलब्ध आहेत.
• समांतर दांडा पीळ छिद्रक 13 मिमीच्या खाली उपलब्ध आहेत.

• पीळ छिद्रक पुढीलद्वारे नियुक्त केले जातात:
  • व्यास
  • साधन प्रकार
  • साहित्य

• छिद्रके उच्च-वेग स्टीलपासून बनवले जातात.
• सर्पिल नाली त्यांच्या अक्षाच्या 27.5° कोनात तयार केली जाते.
• नाली एक अचूक कर्तन कोन प्रदान करते जे चिप्ससाठी सुटण्याचा मार्ग प्रदान करते.
• ते वेधनादरम्यान शीतनकाला कर्तन कोनावर घेऊन जाते.
• नालीच्या दरम्यान उरलेल्या भागांना जमीन म्हणतात.
• छिद्रकाचा आकार जमिनीच्या व्यासानुसार निर्धारित केला जातो आणि नियंत्रित केला जातो.
• बिंदू कोन कर्तन कोन आहे आणि सामान्य हेतूच्या कामासाठी, तो 118° आहे.
• अवकाश कोन ओठांच्या मागील बाजू साफ करण्याच्या उद्देशाने काम करते. ते बहुतेक 8° असते.

स्पष्टीकरण:

शाणनचक्र:

• शाणनचक्रमध्ये कर्तन करणारे अपघर्षक आणि अपघर्षक कण एकत्र ठेवणारे बंध असतात.
• दोन प्रकारचे अपघर्षक आहेत:

1. नैसर्गिक अपघर्षक
2. कृत्रिम अपघर्षक

• नैसर्गिक अपघर्षक एमरी आणि कोरंडम आहेत. हे अल्युमिनियम ऑक्साईडचे अशुद्ध प्रकार आहेत.
• सिलिकॉन कार्बाइड आणि अल्युमिनियम ऑक्साईड हे कृत्रिम अपघर्षक आहेत.
• शाणनचक्रमध्ये, सामान्यतः वापरले जाणारे उत्पादित शाणन अल्युमिनियम ऑक्साईड आहे.

अल्युमिनियम ऑक्साईड (AI2O3 ):

• हे खनिज बॉक्साईटपासून तयार केले जाते.
• अल्युमिनियम ऑक्साईड कठीण आणि कमी ठिसूळ आहे.
• हे स्टील, कार्बन स्टील, वर्धनीय लोह, हाय-स्पीड स्टील आणि रॉट इस्त्री यांसारख्या उच्च-तानक्षमतेचे साहित्य पीसण्यासाठी वापरले जाते.
• अल्युमिनिअम ऑक्साईड हे अक्षर 'A' दाखवले जाते.
• अपघर्षक सामग्री जमिनीवर अवलंबून निवडली जाते.
• ‘ग्रीन’ सिलिकॉन कार्बाइडचा वापर सिमेंट कार्बाइड्स सारख्या कमी तन्य शक्ती असलेल्या अतिशय कठीण सामग्रीसाठी केला जातो.
• ‘तपकिरी ’ अल्युमिनियम ऑक्साईडचा वापर सामान्य हेतूने कठीण पदार्थ पीसण्यासाठी केला जातो.
• डाय स्टील्स पीसण्यासाठी अल्युमिनियम ऑक्साईडचा वापर केला जातो.

शाणनचक्रचे तपशील:

संकल्पना:

धातू तयार करणे

• धातूच्या निर्मितीमध्ये, इच्छित उत्पादनाचा आकार तयार करण्यासाठी सामग्री प्लास्टिकच्या रूपात विकृत केली जाते.
  धातू बनवण्याच्या प्रक्रियेतील सामग्रीचा महत्त्वाचा गुणधर्म म्हणजे प्लॅस्टिकिटी.

फॉर्मिंग ऑपरेशन्स

फॉर्मिंग ऑपरेशन्स म्हणजे ज्यामध्ये प्लास्टिकच्या विकृतीमुळे धातूच्या तुकड्याचा आकार बदलला जातो.

खालील सामान्य फॉर्मिंग तंत्रांची उदाहरणे आहेत:

• फोर्जिंग
  रोलिंग
  बाहेर काढणे
  रेखाचित्र

पृष्ठभाग परिष्करण प्रक्रिया

विकृती बाह्य शक्ती किंवा तणावाद्वारे प्रेरित आहे, ज्याची परिमाण सामग्रीच्या उत्पन्न शक्तीपेक्षा जास्त असणे आवश्यक आहे.

कार्यशाळेत, लेथ, शेपिंग मशीन, मिलिंग मशीन, ड्रिलिंग मशीन किंवा ग्राइंडिंग मशीनमध्ये विविध ऑपरेशन्स करून धातूचे भाग तयार केले जातात.

या भागांच्या पृष्ठभागाची गुणवत्ता वाढविण्यासाठी, त्यावर पृष्ठभाग पूर्ण करण्याच्या अनेक प्रक्रिया केल्या जातात.

• लॅपिंग
  होनिंग
  सुपरफिनिशिंग
  पॉलिशिंग
  बफिंग
  खरडणे
  इलेक्ट्रोप्लेटिंग
• नुर्लिंग

Important Points

मॅन्युफॅक्चरिंगमध्ये, वर्कपीसच्या पृष्ठभागावर क्षैतिज, उभ्या किंवा क्रॉसिंग रेषांचे कोणतेही संयोजन तयार करण्यासाठी नुरलिंग ही एक परिष्करण प्रक्रिया आहे.

संकल्पना:

टॅपिंग ही टॅप नावाच्या साधनाद्वारे अंतर्गत थ्रेड तयार करण्यासाठी केलेली प्रक्रिया आहे.

अंतर्गत थ्रेड कापण्यासाठी टॅप वापरण्यापूर्वी, एक भोक ड्रिल करणे आवश्यक आहे. भोकाचा व्यास असा असावा की त्या भोकामध्ये थ्रेड कापण्यासाठी टॅपसाठी पुरेसे साहित्य असावे.

टॅप ड्रिल आकार याद्वारे दिला जातो:

टॅप ड्रिल आकार = प्रमुख व्यास - पिच

सामान्य मेट्रिक टॅप ड्रिल आकार:

संकल्पना:

वेधणी बंधकवर बसवलेल्या आर्बरच्या सहाय्याने मशीन तर्कूवर धरले जातात.

प्रवाह: स्लीव्ह, मोर्स टेपर आणि सॉकेटच्या मदतीने टेपर शॅंक ड्रिल मशीन तर्कूवर धरल्या जातात. मशीनच्या स्पिंडलमधून सॉकेट काढण्यासाठी प्रवाहचा वापर केला जातो.

ड्रिल फिक्सिंग आणि काढून टाकण्यासाठी, चक एकतर पिनियन आणि कळा किंवा नर्ल्ड रिंग दिली जातात.

संकल्पना:

वेधन:

• वेधन, हे सध्या असलेले छिद्र मोठे करण्यासाठीची एक प्रक्रिया आहे, जी कदाचित छिद्रतासणीद्वारे होणारा किंवा ओतणामधील गाभ्याचा परिणाम असतो.

विवेधन:

• विवेधन ही एक आकारदायी प्रक्रिया आहे, जी छिद्रणाद्वारे तयार केलेल्या आधीच्या छिद्रातून काही प्रमाणात धातू काढून टाकते.
• हे दोन उद्देशांसाठी केले जाते:
  1. छिद्राचा आकार अधिक अचूक करण्यासाठी
  2. सध्या असलेल्या छिद्राचे परिष्करण करण्यासाठी

छिद्रण:

• छिद्रण ही एक कर्तन प्रक्रिया आहे, ज्यामध्ये घन पदार्थांमधील गोलाकार काटछेदाचे छिद्र कापण्यासाठी किंवा मोठे करण्यासाठी छिद्रण अग्र वापरले जाते. छिद्रण अग्र हे वलयांकित कर्तन साधन आहे.

प्रतिसंछिद्रण:

• प्रतिसंछिद्रण ही छिद्रे सुरुवातीला थोडीशी निमुळते करण्याची एक प्रक्रिया आहे. ही पेचखिळीसाठीची जागा निर्माण करते.

स्पष्टीकरण:

ड्रिलिंगमधील सामान्य दोष खाली सूचीबद्ध आहेत:

स्पष्टीकरण:

झिजवण्यासाठी अपघर्षक:

झिजवण्यासाठी विविध प्रकारचे अपघर्षके वापरले जातात. सामान्यतः वापरले जाणारे अपघर्षके आहेत:

सिलिकॉन कार्बाइड

• हे एक अत्यंत कठोर अपघर्षक आहे.
• त्याची काजळी तीक्ष्ण आणि ठिसूळ असते.
• झिजवत असताना, तीक्ष्ण कटिंग कडा सतत तुटतात आणि नवीन कटिंग कडा उघडतात.
• या कारणास्तव हे कठोर स्टील आणि कास्ट आयर्न झिजवण्यासाठी अतिशय आदर्श मानले जाते, विशेषतः जेथे जड स्टॉक काढून टाकणे आवश्यक आहे.

ॲल्युमिनियम ऑक्साईड:

• ॲल्युमिनियम ऑक्साईड सिलिकॉन कार्बाइडपेक्षा तीक्ष्ण आणि कडक आहे.
• अ‍ॅल्युमिनियम ऑक्साईडचा वापर अन-फ्यूज्ड आणि फ्युज्ड स्वरूपात केला जातो.
• अन-फ्यूज्ड ॲल्युमिना (ॲल्युमिनियम ऑक्साईड) स्टॉक प्रभावीपणे काढून टाकते आणि उच्च-गुणवत्तेचे फिनिश मिळवू शकते.
• फ्यूज्ड ॲल्युमिना मऊ स्टील्स आणि फेरस धातूंना झिजवण्यासाठी वापरतात.

बोरॉन कार्बाइड

• ही एक महागडी अपघर्षक सामग्री आहे जी कडकपणामध्ये हिऱ्याच्या पुढे आहे.
• यात उत्कृष्ट कटिंग गुणधर्म आहेत. उच्च किंमतीमुळे, ते केवळ विशेष अनुप्रयोग जसे की डायज आणि गेजमध्ये वापरले जाते.

हिरा:

• हे सर्व सामग्रीपैकी सर्वात कठीण असल्याने, ते टंगस्टन कार्बाइड झिजवण्यासाठी वापरले जाते.
• रोटरी डायमंड लॅप्स देखील अगदी लहान छिद्र अचूकपणे पूर्ण करण्यासाठी तयार केले जातात जे जमिनीवर असू शकत नाहीत.

स्पष्टीकरण:

लॅपिंग:

• ही पृष्ठभागाच्या फिनिशिंग आणि सपाट दंडगोलाकार आणि गोलाकार पृष्ठभागांची भौमितीय अचूकता परिष्कृत करण्याची प्रक्रिया आहे.
• ही एक प्रक्रिया आहे किंवा पृष्ठभागाचा खडबडीतपणा, उपकरणाच्या खुणा, ग्राइंडिंगपासून पृष्ठभागावरील तडे, किंचित विकृती आणि इतर किरकोळ - मागील ऑपरेशन्समधील दोष काढून टाकणे.
• लॅपिंगमुळे भौमितिकदृष्ट्या खरे पृष्ठभाग तयार होतात, पृष्ठभागावरील किरकोळ अपूर्णता सुधारते, मितीय अचूकता सुधारते आणि दोन संपर्क पृष्ठभागांमध्ये अगदी जवळ बसते.

हँड लॅपिंग

हँड लॅपिंग ऑपरेशन्समध्ये विभागले जाऊ शकते:

1. लॅपिंग सपाट पृष्ठभाग
2. अंतर्गत दंडगोलाकार पृष्ठभाग लॅपिंग 
3. बाह्य दंडगोलाकार पृष्ठभाग लॅपिंग 

यंत्र लॅपिंग

हँड लॅपिंग केवळ काही घटकांना लॅप करण्यासाठी उपयुक्त आहे. बॅच उत्पादन लॅपिंग कामासाठी, लॅपिंग यंत्र वापरली जातात.

लॅपिंग मशीनचे तीन प्रकार आहेत जे सामान्यतः वापरले जातात.

1. सपाट आणि गोलाकार घटकांसाठी बंदिस्त केलेले अपघर्षक गोलाकार प्लेट लॅपिंग यंत्र
2. केंद्रविरहित लॅपिंगसाठी बंदिस्त अपघर्षक किंवा ओतीव लोखंडी चाक यंत्र 
3. अंतर्गत दंडगोलाकार लॅपिंग यंत्र

प्रेस वर्क डाय हे मोठ्या प्रमाणात उत्पादन करणारे मोट उत्पादक आहेत, म्हणून त्यात हँड लॅपिंग वापरले जाते.

स्पष्टीकरण:

लॅपिंग:

• सपाट दंडगोलाकार आणि गोलाकार पृष्ठभागांच्या भौमितिक अचूकतेमध्ये पृष्ठभाग पूर्ण करणे आणि बदल करणे ही एक अपघर्षक प्रक्रिया आहे.
• ही पृष्ठभागावरील खडबडीतपणा, उपकरणाच्या खुणा, ओरखडा, प्रकाश विकृती आणि मागील ऑपरेशन्समुळे होणारे इतर किरकोळ दोष काढून टाकण्याची प्रक्रिया आहे.
• लॅपिंगमुळे खऱ्या भौमितिक पृष्ठभाग तयार होतात, पृष्ठभागावरील किरकोळ चुका दुरुस्त होतात, मितीय अचूकता वाढते आणि दोन संपर्क पृष्ठभागांमध्ये अगदी जवळ बसते.

खालील पॅरामीटर्सचा लॅपिंग प्रक्रियेवर परिणाम होतो.

1. अपघर्षक प्रकार

• B4C चा वापर लॅपिंग डाय आणि गेजसाठी केला जातो. हे SiC आणि Al2O3 पेक्षा जास्त महाग आहे
• SiC जलद स्टॉक काढण्याच्या उद्देशाने आहे. हे मुख्यतः कठोर स्टील्स, सीआय आणि नॉन-फेरस धातू लॅपिंगसाठी वापरले जाते.
• Al2O3 सुधारित फिनिशिंगसाठी आहे. हे सौम्य स्टील्स लॅपिंगसाठी वापरले जाते.

1. ग्रिट आकार आणि अपघर्षक प्रतवारी: ग्रिटचा आकार सामान्यत: 50 ते 3800 पर्यंत असतो, जरी सामान्यतः, 100 ते 1000 पर्यंत ग्रिट आकार आवश्यक असलेल्या पृष्ठभागाच्या समाप्तीच्या डिग्रीनुसार वापरला जातो.
2. वाहने: हे लॅप केलेल्या पृष्ठभागाच्या स्कोअरिंगला प्रतिबंधित करते आणि जड तेलाच्या जागी स्वच्छ पाण्याने बदलते.

 Important Points

टंगस्टन कार्बाइड लॅपिंग करण्यासाठी हिऱ्याचा वापर केला जातो आणि तो एक अतिशय मौल्यवान दगड आहे परंतु पर्यायांपैकी तांबे, शिसे आणि पितळ वारंवार वापरले जातात, म्हणून उत्तर देण्यासाठी पर्याय 2 योग्य आहे.

स्पष्टीकरण:

• ड्रिलिंग ही एक कटिंग प्रक्रिया आहे ज्यामध्ये मल्टी-पॉइंट, फ्ल्युटेड, एंड कटिंग टूलद्वारे छिद्र तयार केले जाते.
• ड्रिल फिरवले जाते आणि वर्कपीसमध्ये प्रगत केल्याने, साहित्य चिप्सच्या स्वरूपात काढून टाकली जाते जी ट्विस्ट ड्रिलच्या फ्ल्युटेड शंकच्या बाजूने फिरते.
• बिंदू कोन कटिंग कडा (ओठ) दरम्यान कोन आहे.
• ड्रिल केल्या जाणार्‍या सामग्रीच्या कडकपणानुसार बिंदूचा कोन बदलतो.

साधन भूमिती:

आकृतीने तीन सर्वात सामान्य कोन दाखवले,

• बिंदू कोन
• हेलिक्स कोन
• लिप आराम कोन

118° चा मानक बिंदू कोन सर्वात सामान्य आहे आणि मानक हेलिक्स कोन 27.5° आहे.

स्पष्टीकरण:

रीमिंग

• रीमिंग हे एक आकाराचे ऑपरेशन आहे जे पूर्वी ड्रिल केलेल्या छिद्रातून थोड्या प्रमाणात धातू काढून टाकते.
• हे एक बहु-बिंदु उपकरण आहे.
• हे दोन उद्देशांसाठी केले जाते
  • छिद्र अधिक अचूकपणे आकारण्यासाठी
  • विद्यमान छिद्राची समाप्ती सुधारण्यासाठी.
• रीमिंग ऑपरेशन यावर अवलंबून आहे:
  • रिमरचा खरा व्यास
  • रीमरसाठी साहित्याचा प्रकार
  • रीमरची क्लॅम्पिंग सुविधा
  • उपकरणे साहित्य
  • टेलस्टॉक स्थिती
  • शीतलक आणि वंगणाचे प्रकार.