लहर MCQ Quiz in मराठी - Objective Question with Answer for Wave - मोफत PDF डाउनलोड करा

योग्य उत्तर गॅमा किरणे आहेत.

Key Points

• विद्युतचुंबकीय वर्णपंक्‍तीमध्ये सर्वात कमी तरंगलांबी आणि सर्वोच्च वारंवारिता (ऊर्जा) ही गॅमा किरणांची असते. 
• या 10-12 मीटर च्या तरंगलांबी आणि 1020- 1024 हर्ट्झ च्या आसपास वारंवारिता असलेल्या विद्युतचुंबकीय तरंग आहेत.
• यांची भेदन शक्ति उच्च असते.
• गॅमा किरणे ही किरणोत्सारी सामग्रीचा क्षय झाल्याचा परिणाम आहेत आणि हे बाह्य अवकाशात देखील आढळू शकतात.
• यांचा वापर उपकरणांचे निर्जंतुकीकरण आणि कर्करोगाच्या उपचारांसाठी वैद्यकीय उपयोजनामध्ये केला जातो .

Additional Information

• विद्युतचुंबकीय वर्णपंक्‍तीमधील इतर प्रारणे पुढील प्रमाणे आहेत:

योग्य उत्तर समान राहते आहे.

संकल्पना:

ध्वनी

• ध्वनी हा उर्जेचा एक प्रकार आहे जो आपल्या कानात ऐकण्याची संवेदना निर्माण करतो.
• कंपन करणाऱ्या वस्तूंद्वारे ध्वनी निर्माण होतो. ज्या वस्तू किंवा पदार्थाद्वारे ध्वनी प्रसारित केला जातो त्याला माध्यम म्हणतात. ते घन, द्रव किंवा वायू असू शकते.

स्पष्टीकरण:

• मोबाईल रिंगटोनचा आवाज (ध्वनिमहत्ता) जसजसा वाढत जातो तसतशी रिंगटोनची वारंवारता समान राहते.
• ध्वनिमहत्ता ही डेसिबल (dB) नावाच्या एककामध्ये व्यक्त केली जाते.
• ध्वनिमहत्ता म्हणजे ध्वनीच्या तीव्रतेला कानाचा शारीरिक प्रतिसाद.
• अधिक उर्जा असलेल्या ध्वनीला तीव्र ध्वनी म्हणतात.
• ध्वनिमहत्ता हा ध्वनी निर्माण करणाऱ्या कंपनाच्या आयामाच्या वर्गाच्या समानुपाती असतो.
• ध्वनिमहत्ता ∝ (आयाम)²
• ध्वनी तरंगांची तीव्रता ध्वनी तरंगांच्या वारंवारतेवर अवलंबून नसते.

Additional Information

• जेव्हा आयाम अधिक असतो तेव्हा ध्वनीची तीव्रता देखील अधिक असते.
• जेव्हा आयाम कमी असतो तेव्हा तयार होणारा ध्वनी मंद होईल.

संकल्पना:

• तरंग: एका ठिकाणाहून दुसऱ्या ठिकाणी ऊर्जा हस्तांतरित करणारा विक्षोभ, यास तरंग म्हणतात.

तरंगांचे प्रामुख्याने दोन प्रकार आहेत:

1. अवतरंग: ज्या तरंगांमध्ये कणांची हालचाल ऊर्जेच्या गतीच्या काटकोनात असते त्यास अवतरंग म्हणतात. प्रकाश हे अवतरंगां​चे उदाहरण आहे .
2. अनुतरंग: ज्या तरंगांमध्ये कणांची हालचाल ऊर्जेच्या गतीशी समांतर असते अनुतरंग म्हणतात. ध्वनी तरंग हे अनुतरंगांचे उदाहरण आहे.

स्पष्टीकरण :

• प्रकाश तरंग​ हे अवतरंग आहे कारण त्याचे घटक त्याच्या प्रसाराच्या दिशेने लंब कंपन करतात. म्हणून, पर्याय 1 योग्य आहे.

संकल्पना:

• ध्वनी ही एक प्रकारची उर्जा आहे, जी आपल्या कानात ऐकण्याची संवेदना निर्माण करते.
• ध्वनी हा अनुतरंगाचा एक प्रकार आहे.
• ध्वनीची उच्चता डेसिबल (dB) या एककात मोजतात.
• ध्वनीचा वेग वेगवेगळ्या माध्यमात बदलतो.

स्पष्टीकरण:

• व्हायोलिन व बासरीचे ध्वनी एकाच वेळी एकाच वेगाने प्रवास करतात.
  • दोन्ही ध्वनी एकाच माध्यमातून प्रवास करतात, जे माध्यम हवा आहे.
  • दोन्ही ध्वनी एकाच वेळी एकाच वेगाने प्रवास करतात, परंतु तीव्रता व आयाम यासारख्या आवाजाशी संबंधित वैशिष्ट्यांमुळे आपल्याला प्राप्त होणारा ध्वनी हा भिन्न असतो.
  • म्हणून, पर्याय (1) बरोबर आहे.
• 10 kHz ते 50 kHz या श्रेणीतील ध्वनीची वारंवारता वाढवण्याच्या माणसाच्या कानाच्या प्रवृत्तीमुळे एकाच तीव्रतेच्या दोन ध्वनी तरंगांची उच्चता समान आहे असे समजले जात नाही, या प्रखरतेचे ध्वनी मानवी कानाला जास्त उच्च वाटतात. म्हणून, पर्याय (2) चुकीचे आहे.
• उष्ण हवेतील ध्वनीचा वेग, खोलीच्या तापमानापेक्षा अधिक असतो, कारण उष्णतेमुळे हवेतील रेणू वेगाने हालचाल करतात. म्हणून, पर्याय (3) बरोबर आहे.
• ध्वनीची वेग माध्यमाच्या घनतेवर अवलंबून असतो.
  • घट्टपणे आवेष्टित असलेले पदार्थाचे रेणू उच्च वेगाने ध्वनीचे हस्तांतरण करतात.
  • ध्वनीचा वेग घन, द्रव आणि वायूंमध्ये अधिक वेगवान असतो.
  • म्हणून, पर्याय (4) बरोबर आहे.

अशाप्रकारे, समान प्रखरतेचे दोन ध्वनीतरंग, नेहमीच समान उच्चतेचे असतात. हे विधान चुकीचे आहे.

Important Points आयाम:

• माध्यमातील कणाचे मध्यस्थितीपासून कोणत्याही एका बाजूला होणारे जास्तीत जास्त विस्थापन म्हणजे आयाम होय.
• ध्वनीचा आयाम वाढला की, उच्चताही वाढते.
• आयाम A या अक्षराने दर्शवतात, तो उच्चतेशी संबंधित असतो जसे की, उच्चता ∝ A2

वारंवारता:

• एकक कालावधीत होणारी आंदोलनाची संख्या म्हणजे तरंगाची वारंवारता होय.
• ध्वनीची तीव्रता वारंवारतेवरून ठरवली जाते.
• उच्च वारंवारतेला, कर्कश ध्वनी निर्माण होतो.
• वारंवारतेचे SI पद्धतीतील एकक हर्टझ् (Hz) आहे.

Additional Information

वायू माध्यमांतील ध्वनी:

• वायूसदृश हवेत, कण साधारणपणे एकमेकांपासून खूप दूर असतात, त्यामुळे ते एकमेकांना आदळण्यापूर्वी पुढे प्रवास करतात.
• त्यांच्या हालचालींना फारसा प्रतिरोध नसतो, त्यामुळे ध्वनीतरंग निर्माण होण्यास जास्त कालावधी लागत नाही, परंतु त्यांचा वेग कमी असतो.

द्रव माध्यमांतील ध्वनी:

• पाण्यामध्ये, कण एकमेकांच्या खूप जवळ असतात व ते कंपन ऊर्जा एका कणातून दुसऱ्या कणापर्यंत त्वरीत प्रसारित करू शकतात.
• याचा अर्थ असा की, ध्वनीतरंग हे पाण्यात वायूपेक्षा चारपट वेगाने प्रवास करतात, परंतु यामध्ये कंपन निर्माण होण्यासाठी खूप ऊर्जा लागते.

घन माध्यमांतील ध्वनी:

• घन पदार्थांमध्ये, कण एकमेकांच्या अगदी जवळ असतात व ते रासायनिक बंधांनी जोडलेले असतात, त्यामुळे ध्वनीतरंग द्रव किंवा वायूंपेक्षा अधिक वेगाने प्रवास करतात, परंतु सुरुवातीस ध्वनीतरंग निर्माण करण्यासाठी त्यांना भरपूर ऊर्जा लागते.

संकल्पना:

• ध्वनी: ध्वनी हा उर्जेचा एक प्रकार आहे जो आपल्या कानात ऐकण्याची संवेदना निर्माण करतो.

आयाम:

• आयाम म्हणजे ज्या माध्यमातून ध्वनी प्रवास करत आहे त्या माध्यमाच्या कणांच्या संपीडन किंवा विरलन याचे मापन आहे.
• आयाम जितका जास्त तितका मोठा आवाज.
• आयाम A हा आवाजाच्या तीव्रतेशी संबंधित आहे, जसे तीव्रता ∝ A² 

वारंवारता:

• वारंवारता ध्वनीच्या कंपनाच्या दराचा संदर्भ देते.
• ध्वनीचा स्वरमान हा वारंवारता मोजून ठरवली जाते.
• वारंवारता जितकी जास्त तितका आवाज मोठा.
• वारंवारता हर्ट्झ (Hz) मध्ये मोजली जाते.

स्पष्टीकरण:

• ध्वनी तरंगांची महत्ता आणि कोमलता ही संवेदना आहे जी तिच्या आयामावर अवलंबून असते.
•  कारण मोठा आवाज आयामावर अवलंबून असतो. त्यामुळे, क्षीण आवाज मोठ्या आवाजात बदलण्यासाठी विद्यार्थ्यांनी ध्वनीचा आयाम वाढवला पाहिजे कारण मोठे आयाम एक मोठा आवाज निर्माण करतो तर लहान आयाम क्षीण आवाज निर्माण करतो.

म्हणून, योग्य उत्तर ध्वनीचा आयाम आहे.

संकल्पना:

• तरंग: एका ठिकाणाहून दुसऱ्या ठिकाणी ऊर्जा हस्तांतरित करणारा विक्षोभ, यास तरंग म्हणतात.

तरंगांचे प्रामुख्याने दोन प्रकार आहेत:

1. अवतरंग: ज्या तरंगांमध्ये कणांची हालचाल ऊर्जेच्या गतीच्या काटकोनात असते त्यास अवतरंग म्हणतात. प्रकाश हे अवतरंगां​चे उदाहरण आहे .
2. अनुतरंग: ज्या तरंगांमध्ये कणांची हालचाल ऊर्जेच्या गतीशी समांतर असते अनुतरंग म्हणतात. ध्वनी तरंग हे अनुतरंगांचे उदाहरण आहे.

स्पष्टीकरण :

• प्रकाश तरंग​ हे अवतरंग आहे कारण त्याचे घटक त्याच्या प्रसाराच्या दिशेने लंब कंपन करतात. म्हणून, पर्याय 1 योग्य आहे.

योग्य उत्तर गॅमा किरणे आहेत.

Key Points

• विद्युतचुंबकीय वर्णपंक्‍तीमध्ये सर्वात कमी तरंगलांबी आणि सर्वोच्च वारंवारिता (ऊर्जा) ही गॅमा किरणांची असते. 
• या 10-12 मीटर च्या तरंगलांबी आणि 1020- 1024 हर्ट्झ च्या आसपास वारंवारिता असलेल्या विद्युतचुंबकीय तरंग आहेत.
• यांची भेदन शक्ति उच्च असते.
• गॅमा किरणे ही किरणोत्सारी सामग्रीचा क्षय झाल्याचा परिणाम आहेत आणि हे बाह्य अवकाशात देखील आढळू शकतात.
• यांचा वापर उपकरणांचे निर्जंतुकीकरण आणि कर्करोगाच्या उपचारांसाठी वैद्यकीय उपयोजनामध्ये केला जातो .

Additional Information

• विद्युतचुंबकीय वर्णपंक्‍तीमधील इतर प्रारणे पुढील प्रमाणे आहेत:

संकल्पना:

प्रतिध्वनि: जर आपण एखाद्या उंच इमारती किंवा डोंगरासारख्या एखाद्या योग्य परावर्तित वस्तूच्या जवळ ओरडले किंवा टाळी वाजविली तर आपल्याला थोड्या वेळाने पुन्हा तोच आवाज ऐकू येतो. हा जो आवाज आपण ऐकतो त्याला प्रतिध्वनी म्हणतात.

प्रतिध्वनी हा ध्वनी लहरींच्या प्रतिबिंबामुळे ज्ञानेंद्रियांद्वारे ऐकला जातो.

प्रतिध्वनी स्पष्टपणे ऐकण्यासाठी, प्रतिबिंबित करणारी वस्तू स्त्रोत उभे असलेल्या व्यक्तीद्वारे ऐकण्यासाठी ध्वनी स्त्रोतापासून 17.2 मीटर पेक्षा जास्त असणे आवश्यक आहे.

हिशोब:

दिलेले,

पहिला प्रतिध्वनी ऐकण्यासाठी घेतलेला वेळ (t1) = 2 सेकंद

दुसरा प्रतिध्वनी ऐकण्यासाठी घेतलेला वेळ (t2) = 3 सेकंद

ध्वनीची वेग (v) = 340 मी / सेकंद

D हे दोन खडकांमधील अंतर असू द्या, x हे माणूस आणि खडकांमधील अंतर 2 आहे, आणि (d - x) माणूस आणि खडकाळ दरम्यानचे अंतर 1 आहे.

आवाजाचा वेग आहे

\(Speed\;of\;Sound\;\left( v \right) = \frac{{Distance\;\left( d \right)}}{{Time\;\left( t \right)}}\)

माणूस आणि खडकामधील अंतर 2 आहे

⇒ 2x = v × t1

\( \Rightarrow \left( {d - x} \right) = \frac{{v\; \times \;{t_2}}}{2}\)

\( \Rightarrow \left( {d - 340} \right) = \frac{{340\; \times \;3}}{2} = 510\)

⇒ d = (510 + 340) मीटर = 850 मीटर

म्हणून, योग्य पर्याय 850 मीटर.

• ध्वनीची उच्चनियता प्रामुख्याने त्याच्या वारंवारतेवर अवलंबून असते. वारंवारता जास्त, उच्चनियता जास्त असते
• ध्वनीमहत्ता आणि वर्णक्रम हे इतर प्रमापक आहेत ज्यावर ध्वनीची उच्चनियता अवलंबून असते.
• प्रति युनिट वेळेत दोलनांची संख्या ध्वनी लहरीची वारंवारता देते.
• ध्वनी लहरीची तरंगलांबी म्हणजे दोन सलग संपीडन (C) किंवा दोन सलग  विरलन (R) मधील अंतर असते.
• मोठेपणा हे सरासरी मूल्याच्या दोन्ही बाजूला असलेल्या माध्यमातील जास्तीत जास्त व्यत्यय आहे. ते ध्वनीचा जोर किंवा मऊपणा ठरवते.
• दोन भिन्न ध्वनींमध्ये फरक करण्यास मदत करणाऱ्या ध्वनीच्या गुणवत्तेला स्वरविशेष असे म्हणतात.

योग्य उत्तर समान राहते आहे.

संकल्पना:

ध्वनी

• ध्वनी हा उर्जेचा एक प्रकार आहे जो आपल्या कानात ऐकण्याची संवेदना निर्माण करतो.
• कंपन करणाऱ्या वस्तूंद्वारे ध्वनी निर्माण होतो. ज्या वस्तू किंवा पदार्थाद्वारे ध्वनी प्रसारित केला जातो त्याला माध्यम म्हणतात. ते घन, द्रव किंवा वायू असू शकते.

स्पष्टीकरण:

• मोबाईल रिंगटोनचा आवाज (ध्वनिमहत्ता) जसजसा वाढत जातो तसतशी रिंगटोनची वारंवारता समान राहते.
• ध्वनिमहत्ता ही डेसिबल (dB) नावाच्या एककामध्ये व्यक्त केली जाते.
• ध्वनिमहत्ता म्हणजे ध्वनीच्या तीव्रतेला कानाचा शारीरिक प्रतिसाद.
• अधिक उर्जा असलेल्या ध्वनीला तीव्र ध्वनी म्हणतात.
• ध्वनिमहत्ता हा ध्वनी निर्माण करणाऱ्या कंपनाच्या आयामाच्या वर्गाच्या समानुपाती असतो.
• ध्वनिमहत्ता ∝ (आयाम)²
• ध्वनी तरंगांची तीव्रता ध्वनी तरंगांच्या वारंवारतेवर अवलंबून नसते.

Additional Information

• जेव्हा आयाम अधिक असतो तेव्हा ध्वनीची तीव्रता देखील अधिक असते.
• जेव्हा आयाम कमी असतो तेव्हा तयार होणारा ध्वनी मंद होईल.

संकल्पना:

• ध्वनि: एक स्थानिक प्रक्षोभ ज्याचा प्रसार कणांमधील समघातामुळे सुलभ होतो, हा प्रक्षोभ एका रेखांशाच्या लहरीमध्ये पसरतो, कल्पना करा की एक रेणू पुढच्या रेणूला मारतो आणि नंतर तो रेणू पुढच्या रेणूला आदळतो, आणि पुढे असेच घडत राहते.
  • ही एक यांत्रिक लहर आहे जिला प्रवास करण्यासाठी एक माध्यम आवश्यक आहे.
  • ध्वनीचा वेग द्रवापेक्षा घनामध्ये सर्वाधिक असतो तर वायूंमध्ये सर्वात कमी असतो.
  • ध्वनीचा वेग: ध्वनीलहरींनी लवचिक माध्यमाद्वारे प्रसारित होत असताना प्रति एक्क वेळेत प्रवास केलेले अंतर.

वायु माध्यमातील ध्वनीचा वेग याद्वारे दिला जातो:

\(\Rightarrow v=\sqrt {\frac {γ P}{ρ}}\)

जिथे P = दाब, ρ = घनता, आणि γ = वायुच्या दोन मुख्य विशिष्ट उष्णतांचे गुणोत्तर

• समान भौतिक परिस्थितीत दिलेल्या माध्यमातील सर्व फ्रिक्वेन्सीसाठी ध्वनीचा वेग जवळजवळ सारखाच असतो.
• पदार्थाची अवस्था ही एक विशिष्ट प्रकार आहे ज्यामध्ये पदार्थ अस्तित्वात असू शकतात.
  • पदार्थांच्या चार मूलभूत अवस्था आहेत - घन, द्रव, वायू आणि प्रद्रव्य.

स्पष्टीकरण:

• घन स्थिती ही पदार्थाच्या चार मूलभूत अवस्थांपैकी एक आहे, ज्यामध्ये घटक कण (आयन, अणू, इ.) जवळून एकत्र बांधलेले असतात.
• ध्वनीचा वेग घन पदार्थांमध्ये सर्वात जास्त आणि वायूंमध्ये सर्वात कमी असतो. त्यामुळे पर्याय 4 योग्य आहे.

अतिरिक्त मुद्दे:​

संकल्पना:

• प्रतिध्वनी: एखाद्या उंच इमारती किंवा डोंगरासारख्या योग्य परावर्तित वस्तूजवळ आपण ओरडलो किंवा टाळ्या वाजवल्या, तर आपल्याला थोड्या वेळाने तोच आवाज पुन्हा ऐकू येईल. हा आवाज जो आपण ऐकतो त्याला प्रतिध्वनी म्हणतात.
  • ध्वनिलहरींच्या परावर्तन घटनेमुळे प्रतिध्वनी ऐकू येतात.
  • प्रतिध्वनी स्पष्टपणे ऐकण्यासाठी, परावर्तित वस्तू ही ध्वनी स्त्रोतापासून 17.2 मीटरपेक्षा जास्त अंतरावर असणे आवश्यक आहे, जेणेकरून स्त्रोतावर उभ्या असलेल्या व्यक्तीला प्रतिध्वनी ऐकू येईल.

गणना:

दिलेले आहे की,

स्रोतापर्यंत परत पोहोचण्यासाठी प्रतिध्वनीद्वारे लागलेला वेळ (t) = 6 सेकंद.

आवाजाचा वेग (v) = 346 मी/से.

व्यक्ती आणि कडा यांच्यातील अंतर (d) = v x t_a

ध्वनी प्रतिध्वनी तयार करण्यासाठी पुढे-मागे प्रवास करतो आणि म्हणून वेळ दुप्पट आहे.

आता लागणार्‍या वेळेला 2 ने भागल्यास खरा वेळ मिळेल (T_a)= 6/2 ⇒ 3

त्यामुळे माणसापासून कड्यापर्यंतचे अंतर (d) = 346 x 3 ⇒ 1038 m.

व्यक्ती आणि कड्यामधील अंतर 1038 मीटर आहे.

योग्य उत्तर विपुलता आहे.

• ध्वनिगरिमा म्हणजे ऐकणाऱ्याला आवाज किती मोठा किंवा मऊ वाटतो.

Key Points 

• ध्वनिगरिमा हे मोठेपणाशी संबंधित आहे आणि तीव्रता हा ध्वनीचा सर्वात ठळक गुण आहे जो ध्वनी लहरींमधील ऊर्जेचे प्रमाण मोजतो.
• तीव्रतेचे एकक डेसिबल (dB) आहे.

Additional Information 

• वेग- ध्वनीचा वेग म्हणजे लवचिक माध्यमाद्वारे प्रसारित होत असताना ध्वनी लहरीद्वारे प्रति युनिट वेळेचे अंतर.
• तरंगलांबी- ध्वनीची तरंगलांबी म्हणजे तरंगाच्या लगतच्या समान भागांमधील अंतर.
• वारंवारता- प्रति सेकंद मोजल्या जाणार्‍या कंपनांच्या संख्येला वारंवारता म्हणतात. वारंवारतेच्या एककाला हर्ट्झ (Hz) म्हणतात.

संकल्पना -

• प्रकाशाचा वेग हा ज्या माध्यमात प्रवास करत आहे त्याच्या अपवर्तनांकावर अवलंबून असतो.
• माध्यमाचा अपवर्तनांक जितका जास्त असेल तितका प्रकाशाचा वेग कमी असतो.
• म्हणून, माध्यमातील प्रकाशाचा वेग हा ज्या माध्यमातून प्रवास करत आहे त्या माध्यमाच्या अपवर्तनांकाच्या व्यस्त प्रमाणात असतो.
• माध्यम जितके घनते तितके त्याचा अपवर्तनांक जास्त असतो आणि त्यामुळे प्रकाशाचा वेग कमी असतो.
• अशा प्रकारे घन पदार्थांमध्ये प्रकाशाचा वेग सर्वात कमी असतो कारण ते घनदाट असतात आणि निर्वात मध्ये सर्वात जास्त असतो कारण निर्वात हे सर्वात कमी घनतेचे माध्यम असते.
• प्रकाशाचा वेग खालील क्रमाने (उतरत्या क्रमाने)  
  • निर्वात > हवा > द्रव > घन पदार्थ 

स्पष्टीकरण -

• प्रश्नातील दिलेल्या चार पर्यायांमध्ये - हवा, काच, निर्वात आणि पाणी यांपैकी सर्वात घनतेचे माध्यम काच आहे कारण ते घन आहे म्हणून त्यात प्रकाशाचा वेग सर्वात कमी असेल.
• निर्वातामध्ये प्रकाशाचा वेग  जास्त असतो.
• प्रकाशाचा वेग कमी होण्याचा क्रम असा असेल, (या प्रश्नानुसार) -  
  • निर्वात > हवा > पाणी > काच 
• निर्वात हे सर्वात कमी घनतेचे माध्यम आहे ज्यामध्ये प्रकाशाच्या मार्गात कोणताही अडथळा नाही. त्याचा अपवर्तनांक समानतेच्या बरोबरीचा आहे, म्हणून, निर्वातामध्ये प्रकाशाचा वेग सर्वात जास्त असतो.

तर, निर्वात यामध्ये प्रकाशाचा वेग सर्वाधिक जास्त असतो.

Important Points

• हवेतील प्रकाश निर्वातापेक्षा थोडा कमी वेगाने प्रवास करतो.
• निर्वात हे प्रकाशाच्या प्रवाहाच्या दिशेने कोणत्याही प्रकारच्या अडथळ्यापासून पूर्णपणे मुक्त असलेले माध्यम असल्यामुळे हवेपेक्षा जास्त वेग येतो, ज्याचा अपवर्तनांक एकापेक्षा किंचित जास्त असतो.

Additional Information

• वेगवेगळ्या माध्यमांमधील प्रकाशाच्या गतीशी तुलना केल्यास ध्वनीचा वेग उलटा क्रम लागतो.
• ध्वनीचा वेग घन पदार्थांमध्ये जास्तीत जास्त आणि वायूंमध्ये किमान असतो.
• ध्वनीचा वेग येथे कमी होत जाईल, 
  • घन पदार्थ > द्रव > वायू
  • आवाज निर्वातामध्ये प्रवास करू शकत नाही. 
• तर प्रकाशाचा वेग निर्वातामध्ये सर्वाधिक जास्त आणि घन पदार्थांमध्ये किमान असतो. 

• प्रकाश पोकळीमध्ये प्रवास करू शकतो कारण प्रकाश हा विद्युत चुंबकीय स्वरुपाचा आहे ज्याला कोणतेही माध्यम आवश्यक नसते कारण लहरी पसरत असताना विद्युत क्षेत्र आणि चुंबकीय क्षेत्र सतत एकमेकांना निर्माण करतात.
• ध्वनी लहरी प्रवास करण्यासाठी माध्यमाची आवश्यकता असते. ध्वनीची गती स्थायू पदार्थांमध्ये वेगवान असते, पातळ द्रव्यांमध्ये मंद असते आणि वायूंमध्ये सर्वात मंद असते.
• पोकळीमधील प्रकाशाची गती सामान्यत: चिन्ह c द्वारे दर्शवली जाते. हा वैश्विक स्थिरांक आहे आणि त्याचे मूल्य c = 3 x 108 मीटर/सेकंद आहे.